Biblioteka Harvarda usunęła z posiadanej książki oprawę z ludzkiej skóry
Biblioteka Harvarda podjęła decyzję o usunięciu z XIX-wiecznej książki, która znajduje się z zbiorach książnicy, oprawy z ludzkiej skóry. O zdjęcie z woluminu ludzkich szczątków i zapewnienie im godnego pochówku apelowano od 2014 roku, kiedy to badania potwierdziły, z czego została wykonana okładka.
Książka „Des destinées de l’ame” (z fr. „Przeznaczenie duszy”) autorstwa Arsène Houssaye’a (na zdj.) opublikowana została w 1879 roku. Dołączona do egzemplarza notka informuje, że jej właścicielem był francuski lekarz i bibliofil dr Ludovic Bouland, który osobiście oprawił ją w skórę zdjętą z pleców umysłowo chorej pacjentki. Kobieta zmarła na udar mózgu, a po jej ciało nie zgłosił się nikt z bliskich. Bouland uważał, że „książka na temat ludzkiej duszy zasłużyła na to, aby mieć ludzką oprawę”.
Wolumin trafił do zbiorów Biblioteki Harvarda w 1934 roku. Najpierw książnica otrzymała ją w depozycie od Johna B. Stetsona Jr., amerykańskiego dyplomaty, biznesmena i absolwenta Harvardu. W 1954 roku, dwa lata po jego śmierci, wdowa przekazała egzemplarz bibliotece na własność.
Przez długi czas nikt nie sprawdzał wiarygodności informacji o pochodzeniu oprawy. Kiedy jednak w kwietniu 2014 roku odkryto, że dwa inne woluminy, które miały być oprawione w ludzką skórę, w rzeczywistości miały okładkę wykonaną z owczej skóry, konserwatorzy i naukowcy z Harvardu zdecydowali się sprawdzić również „Des destinées de l’ame”. W tym przypadku jednak informacje okazały się prawdziwe i rzeczywiście była to skóra człowieka.
W czerwcu 2014 roku ceniony badacz książek i absolwent Harvardu Paul Needham wystosował apel, aby z szacunkiem usunięto z książki oprawę i zapewniono ludzkim szczątkom przyzwoity pochówek. Mężczyzna nie dawał za wygraną przez całą dekadę, ostatni list otwarty w tej sprawie, którego był współautorem, ukazał się w marcu w formie reklamy w gazecie studenckiej „The Harvard Crimson”. I choć uczelnia wprost tego nie potwierdziła, to w ocenie Needhama presja poskutkowała, ponieważ Biblioteka Harvarda podjęła stosowne kroki i po raz pierwszy od 10 lat wypowiedziała się na temat książki.
Jak zwraca uwagę książnica, narząd został pobrany i wykorzystany bez uprzedniej zgody pacjentki. „Po przeprowadzeniu starannej analizy, zaangażowaniu osób bezpośrednio zainteresowanych i namyśle Biblioteka Uniwersytetu Harvarda i Komisja ds. Zwrotu Muzealnych Kolekcji Harvardu doszły do wniosku, że ludzkie szczątki użyte do oprawy książki nie będą już znajdować się w zbiorach biblioteki ze względu na problematyczny z etycznego punktu widzenia charakter pochodzenia książki i jej późniejszą historię” – napisano w oświadczeniu.
Po usunięciu z książki skóra przechowywana jest w bezpiecznym miejscu w magazynie bibliotecznym. Jak dodano, biblioteka jest obecnie w trakcie przeprowadzania dodatkowych badań, a także konsultuje się z władzami Uniwersytetu i przedstawicielami we Francji, skąd pochodziła kobieta, w celu ustalenia, jak w pełen szacunku sposób postąpić ze szczątkami ludzkimi pochodzącymi z oprawy.
Biblioteka przyznała, że w przypadku „Des destinées de l’ame” zawsze przestrzegano standardów etycznych. Do niedawna książka udostępniana była każdemu, kto o nią poprosił, bez względu na powód, dla którego chciał się z nią zapoznać. Kilkadziesiąt lat temu wykorzystywano ten tom do wprawiania w osłupienie studentów i pracowników, prosząc ich o przyniesienie książki bez uprzedniego informowania o oprawie z ludzkiej skóry. Również treści, które pojawiły się na bibliotecznym blogu w 2014 roku, po przeprowadzeniu analizy naukowej, były w obecnej ocenie książnicy utrzymane w sensacyjnym i humorystycznym tonie, co wywołało podobne reakcje w mediach na całym świecie.
„Biblioteka Harvarda przyznaje się do uchybień w zarządzaniu książką w przeszłości, co jeszcze bardziej uprzedmiotowiło i naraziło na szwank godność istoty ludzkiej, której szczątki wykorzystano do oprawy. Przepraszamy osoby, na które te działania miały niekorzystny wpływ” – podsumowano.
[am]
fot. Houghton Library/Harvard University, Étienne Carjat/Harvard Art Museum/Fogg Museum/Wikimedia Commons
Kategoria: newsy
