Barbara Woźniak laureatką Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza 2022
Barbara Woźniak, autorka książki „Niejedno”, została laureatką siódmej edycji Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Na rezydencję literacką w Vence na południu Francji decyzją kapituły pojedzie Mateusz Pakuła, autor książki „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję”. Ogłoszenie laureatki tegorocznej nagrody oraz pisarza, który pojedzie do Vence, nastąpiło podczas gali kończącej odbywający się w Radomiu i we Wsoli festiwal „Opętani Literaturą”.
Opublikowana nakładem Wydawnictwa Drzazgi powieść „Niejedno” Barbary Woźniak opowiada o wykładowcy akademickim prowadzącym zajęcia z etyki dla przyszłych lekarzy, który na polecenie przełożonej przygotowuje fakultet poświęcony medycynie III Rzeszy. Z początkiem roku akademickiego przeprowadza się do rodzinnego miasta, Tarnowa, by zająć się ojcem chorującym na alzheimera. Rodzic jeszcze żyje, ale już go nie ma, a w każdym razie jest go z dnia na dzień coraz mniej.
„W czasach, w których łatwo głosimy tezy o fatalnym stanie polskiej literatury fabularnej, Barbara Woźniak proponuje pełnowymiarową powieść o starości, chorobie, opiece, marności pracy akademickiej i znużeniu życiem. Splata ją sprawnie z wątkami przemyśleń i lektur głównego bohatera. Opowiadana precyzyjnie i z bliska codzienność składa się z dramatycznych i absurdalnie zabawnych zarazem godzin spędzanych z chorym na Alzheimera ojcem, kolejnych nieprzespanych nocy, monologów wewnętrznych prowadzonych w samochodzie i pociągu, wreszcie coraz trudniejszych dialogów ze studentami podczas zajęć z etyki dla przyszłych lekarzy. Najbardziej intrygujący w tej powieści jest główny bohater, niewidoczna gdzie indziej w literaturze postać opiekuna. Zachwycił nas także różnorodny język powieści, czuły i empatyczny w narracji o ojcu, zaczepny w trudnych dialogach z córką, fachowy, ale nie pozbawiony ironii w opisie zajęć ze studentami. To powieść rodzinna, ale także pełna odniesień do filozofii, literatury i nauki. 'Niejedno’ jest debiutem, ale zarazem dziełem dojrzałej już pisarki” – odczytywała fragment laudacji Zofia Król.
Barbara Woźniak (fot. Dominik Musiałek)
Barbara Woźniak otrzymała 40 tysięcy złotych i lornetkę, będącą symbolem Gombrowiczowskiej uważności wobec życia.
„Tą książką chcę zwrócić uwagę przede wszystkim na sytuację opiekunów, osób opiekujących się ludźmi starszymi, zależnymi. Żyjemy w społeczeństwach, które się starzeją. Ostatnia faza naszego życia, tzw. czwarty wiek, to jest czas zależności. Czas, kiedy człowiek najczęściej jest niesamodzielny, zdany na opiekę ze strony innych. W naszym kraju jest tak, że to najczęściej na rodzinie spoczywa obowiązek opieki. Państwo wspiera opiekunów w stopniu niewystarczającym. Dlatego chciałam zwrócić uwagę na sytuację opiekunów, wiem, że o nich bardzo mało się mówi. Miałam nadzieję, że moja książka może być jakiś głosem w tej sprawie. To, że dostałam nagrodę, zwiększa szansę, że tak będzie” – mówiła laureatka.
Po raz drugi kapituła wskazała dodatkowo osobę, która w ramach rezydencji literackiej spędzi miesiąc w Vence na południu Francji. Tym razem wyróżnienie to przypadło Mateuszowi Pakule za opublikowany przez Wydawnictwo Nisza debiut prozatorski „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję”. „Autor znalazł wyjątkową formę literacką, żeby opowiedzieć o wściekłej bezradności w obliczu cierpienia umierającego ojca. Dosłowność i brutalność opisów jest tu w pełni uzasadniona doświadczeniem granicznym. Pakuła żąda prawa do godnej śmierci i proponuje nowy model literatury zaangażowanej” – mówiła jurorka Justyna Sobolewska, uzasadniając przyznanie wyróżnienia.
„Wszelkie wyróżnienia i nagrody po pierwsze dają autorowi poczucie, że to co napisał ma sens nie tylko dla niego samego, a po drugie, co jest ogromnie istotne, pomagają w dotarciu książki do szerszego grona odbiorców. To znaczy że wyciągają spośród tych dziesiątek czy setek nowych książek i rzucają światło na te kilka konkretnych, najbardziej wartych lektury według profesjonalnych, zawodowych czytelników” – komentował Mateusz Pakuła. Na południe Francji, do Vence, w którym Witolda Gombrowicz spędził ostatnie lata swojego życia, Pakuła pojedzie w wybranym przez siebie terminie, ale jak zastrzega, już wie, jak ten czas spędzi. „Mam to ustalone z synami i żoną, że dwa tygodnie będę tam pracował, a dwa tygodnie oni będą tam ze mną i będziemy siedzieć na plaży” – dodał.
Mateusz Pakuła (fot. Dominik Musiałek)
Członkowie kapituły podkreślają, że w tym roku wszystkie nominowane książki mówiły o sprawach bardzo trudnych. „W tym czasie bardzo trudnym potrzebujemy lektur, które pomagają nam myśleć o współczesności, które pomagają nam szukać narzędzi do myślenia o tym, co najtrudniejsze, o tych trudnych rzeczach, które dzieją się za granicami, ale także w naszych głowach” – zauważyła Zofia Król. „Doceniliśmy książki, które jakoś nam w tym pomagają. Natomiast te dwie wyróżnione książki dotyczą czegoś niezwykle ważnego, bo dotyczą opieki nad osobami starszymi i umierającymi” – dodała.
„To są różne formy literackie, ale w obydwu przypadkach autorzy znaleźli formę, żeby opowiedzieć o tych doświadczeniach. Mieliśmy wrażenie, że właściwie wszystkie pięć nominowanych książek to książki ważne, które mówią o rzeczach traumatycznych, ale istotnych dla nas, w Polsce. I to właśnie było niezwykłe w tej edycji – właśnie to podjęcie tych tematów i ta panorama rzeczy, które te książki ze sobą niosą” – skomentowała Justyna Sobolewska.
Zofia Król odczytuje laudację (fot. Dominik Musiałek)
W tym roku Nagrodę Literacka im. Witolda Gombrowicza wręczono po raz siódmy. Ustanowił ją w 2015 roku samorząd Radomia, rok później przyznana została po raz pierwszy. Wyróżnienie wręczane jest za debiut rozumiany w nieco szerszym kontekście: jako pierwsza lub druga książka danego autora, napisana prozą artystyczną w języku polskim. Do tegorocznej edycji można było zgłaszać książki, które ukazały się w 2021 roku. Ostatecznie nadesłano prawie 100 propozycji. We wszystkich dotychczasowych edycjach do nagrody zgłoszono ponad sześćset książek. W pierwszej edycji kapituła podzieliła nagrodę pomiędzy dwoje laureatów. Zostali nimi: Weronika Murek oraz Maciej Hen. W kolejnych edycjach nagradzani byli: Anna Cieplak, Marcin Wicha, Olga Hund, Barbara Sadurska oraz Aleksandra Lipczak. Rezydencję w Vence w ubiegłym roku kapituła przyznała Maciejowi Bobuli.
W skład jury nagrody wchodzą cenieni znawcy literatury: Jerzy Jarzębski (przewodniczący), Ewa Graczyk, Anna Kałuża, Zofia Król, Zbigniew Kruszyński, Józef Olejniczak i Justyna Sobolewska. Sekretarzem kapituły jest Tomasz Tyczyński.
Poniżej możecie obejrzeć zapis transmisji z gali wręczenia Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza:
Honorowy patronat nad nagrodą sprawuje Rita Gombrowicz. Mecenasami nagrody są Jarosław Krzyżanowski i Zakłady Automatyki Kombud S.A., partnerem strategicznym jest Samorząd Województwa Mazowieckiego, a partnerem głównym Unidevelopment S.A. Organizatorami nagrody są: prezydent Radomia i Muzeum Witolda Gombrowicza, zaś partnerami: Miejska Biblioteka Publiczna i Fundacja Instytut Gombrowiczowski, Trend Glass, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia, Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu oraz Muzeum im. Jacka Malczewskiego. Patronat medialny sprawuje Booklips.pl.
[am]
TweetKategoria: newsy
