Banu Mushtaq z Międzynarodową Nagrodą Bookera. Ważny głos w obronie praw kobiet doceniony
Po raz pierwszy w historii książką na wagę Międzynarodowej Nagrody Bookera okazał się zbiór opowiadań. „Hart Lamp” to efekt ponad trzydziestu lat (!) pracy indyjskiej pisarki, prawniczki i aktywistki praw kobiet Banu Mushtaq (na zdj. po lewej). Statuetkę otrzymała też angielska tłumaczka wyróżnionego tomu, Deepa Bashti.
Decyzję kapituły prestiżowej nagrody literackiej poznaliśmy we wtorek wieczorem podczas ceremonii w londyńskiej galerii Tate Modern. „To książka, którą jurorzy naprawdę pokochali, już od pierwszej lektury” – uzasadniał wybór przewodniczący kapituła, Max Porter. „Wielką radością był słuchanie kolejnych głosów uznania dla tych opowiadań z różnych perspektyw członków kapituły. Jesteśmy podekscytowani, mogąc podzielić się tym ponadczasowym i ekscytującym, zwycięskim tytułem z czytelnikami z całego świata” – dodał.
Banu Mushtaq jest drugą, po nagrodzonej w 2022 roku Geetanjali Shree, Hinduską wyróżnioną Międzynarodowym Bookerem. Urodzona w 1948 roku pisarka od lat 80. jest aktywna jako obrończyni praw kobiet w swoim rodzinnym stanie Karnataka. Opowiadania zebrane w tomie „Heart Lamp” powstały w latach 1990-2023, a inspirowane są prawdziwymi historiami, z jakimi autorka zetknęła się jako prawniczka i aktywistka. Dokumentują one losy Hindusek doświadczających różnych przejawów patriarchatu w bardzo konserwatywnych społecznościach.
„Moje opowiadania poświęcone są kobietom i temu, jak religia, społeczeństwo i polityka wymuszają na nich ślepe posłuszeństwo, jednocześnie doświadczając je nieludzkim okrucieństwem i zamieniając je w podwładne” – opowiadała o swoim dziele Banu Mushtaq. „Moją inspiracją były codzienne incydenty raportowane w mediach oraz moje osobiste doświadczenia. Ból, cierpienie, pozbawione pomocy życie tych kobiet wywołało we mnie głęboko emocjonalną reakcję, zmuszając mnie do pisania” – dodała.
W książce znalazło się dwanaście opowiadań wybranych z blisko pięćdziesięciu napisanych i opublikowanych przez Mushtaq. „Nie angażuję się w rozległy research, moje serce jest samo w sobie moim polem badań. Im bardziej przejmująco dotknęły mnie te zdarzenia, tym bardziej emocjonalnie o nich piszę” – wyjaśniała autorka.
„Opowiadania zebrane w 'Heart Lamp’, napisane przez wybitną rzeczniczkę praw kobiet na przestrzeni ponad trzech dekad, a przełożone z wielkim uczuciem i inwencją, powinny być czytane przez mężczyzn i kobiety na całym świecie. Książka mówi o naszych czasach i metodach, jakimi wielu jest uciszanych” – przekonuje administratorka Międzynarodowej Nagrody Bookera, Fiammetta Rocco.
Dodać należy, że „Heart Lamp” to pierwsza książka nagrodzona tym wyróżnieniem, powstała oryginalnie w języku kannada, którym na Półwyspie Indyjskim posługuje się około 65 milionów ludzi. Tłumaczka zbioru, Deepa Bashti, została zatem pierwszą Hinduską uhonorowaną Międzynarodowym Bookerem za pracę translatorską. Swój sukces mógł także świętować wydawca anglojęzycznej edycji książki, niezależna oficyna And Other Stories z angielskiego Sheffield.
Międzynarodowy Booker przyznawany jest książkom beletrystycznym napisanym w dowolnym języku, które przetłumaczono na język angielski i opublikowano w Wielkiej Brytanii lub Irlandii. Nagroda ma wartość pieniężną wynoszącą 50 tysięcy funtów, które dzielone są po równo między autora i tłumacza. Wyróżnienie w znacznym stopniu wpływa również na zainteresowanie czytelników uhonorowaną książką. Sprzedaż w miękkiej oprawie angielskiego wydania powieści „Kairos” zeszłorocznej laureatki, Jenny Erpenbeck, wzrosła w tygodniu po ogłoszeniu decyzji jury o 442 procent. Przed galą Międzynarodowego Bookera brytyjski wydawca sprzedał 10 tysięcy egzemplarzy wszystkich wydań książki. Od tego czasu czytelnicy kupili już 80 tysięcy egzemplarzy.
Nagroda wpłynęła również na sprzedaż w rodzimym kraju Jenny Erpenbeck. Niemiecki wydawca „Kairos”, Penguin Verlag, poinformował, że do czasu, gdy autorka zdobyła Międzynarodowego Bookera, udało się sprzedać 50 tysięcy egzemplarzy książki we wszystkich formatach. W jeden miesiąc po zwycięstwie rozeszło się ponad 90 tysięcy egzemplarzy, a do dnia dzisiejszego – ponad 230 tysięcy egzemplarzy.
W tym roku w jury nagrody zasiadali: pisarz Max Porter, poeta, reżyser i fotograf Caleb Femi, pisarka i dyrektor wydawnicza Sana Goyal, autor i tłumacz Anton Hur oraz piosenkarka i autorka tekstów Beth Orton.
[sr]
fot. (1) © David Parry/Booker Prize Foundation, (2) © Yuki Sugiura/Booker Prize Foundation
Kategoria: newsy
