Archiwa noblowskie ujawniają: list Sartre’a z prośbą o odrzucenie jego kandydatury doszedł zbyt późno, aby wybrać kogoś innego

5 stycznia 2015

sartre-nobel-archiwa
Komitet Noblowski ujawnił archiwalne materiały z przebiegu obrad Akademii z 1964 roku. Wynika z nich, że list Jean-Paula Sartre’a z prośbą o odrzucenie jego kandydatury do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury doszedł zbyt późno, aby wybrać kogoś innego.

Dziennik „Svenska Dagbladet” podaje, że list Sartre’a doszedł prawie miesiąc po podjęciu przez Akademię Szwedzką decyzji o wybraniu go laureatem Nagrody Nobla. Pisarz wyjaśnił w korespondencji, że zawsze odmawiał oficjalnych wyróżnień, włącznie z Legią Honorową przyznaną mu w 1945 roku, gdyż nie chciał, by ograniczały jego niezależność i instytucjonalizowały go. Jean-Paul Sartre, wówczas od kilku lat jeden z głównych kandydatów do nagrody, wysłał swój list z prośbą o niebranie go pod uwagę „ani w 1964 roku, ani w przyszłości” dopiero 14 października. Tymczasem Komitet Noblowski już 17 września uznał Sartre’a za najlepszego kandydata do Nobla. W rezultacie ostatnie spotkanie członków Akademii Szwedzkiej w dniu 22 października było już tylko formalnością. Postanowiono zastosować się do zaleceń komitetu i – pomimo otrzymanego listu – wybrać autora powieści „Słowa”. Sartre, zgodnie z zapowiedzią, nagrody nie przyjął. Gdyby jednak jego list dotarł wcześniej, całkiem prawdopodobne, że laureatem literackiego Nobla za 1964 rok zostałby ktoś inny.

Istnieje tylko jeden przypadek skutecznej odmowy Nagrody Nobla jeszcze na etapie eliminacji kandydatów. Uczynił to szwedzki poeta Erik Axel Karlfeldt, któremu w 1919 roku udało się przekonać członków Akademii, by mu nagrody nie przyznawali. Miał jednak ku temu dobry powód: sam był członkiem Akademii i Komitetu Noblowskiego. Nagrodę otrzymał więc pośmiertnie w 1931 roku. Medalu nie odebrał również Boris Pasternak, ale w jego przypadku to władze komunistyczne zmusiły go do odmowy przyjęcia wyróżnienia. Jedynym laureatem, który po ogłoszeniu nazwiska z własnej woli podjął podobną decyzję, był wietnamski premier Lê Đức Thọ, który w 1973 roku nie chciał dzielić Pokojowej Nagrody Nobla za negocjacje kończące wojnę w Wietnamie z sekretarzem stanu USA, Henrym Kissingerem.

W Szwecji zwyczajowo po 50 latach udostępnia się do wiadomości publicznej archiwalne materiały dotyczące przebiegu nominacji i wyboru laureata najważniejszej nagrody literackiej na świecie. W 1964 roku członkowie Akademii Szwedzkiej musieli wybierać spośród 76 kandydatów, z których 19 nominowano po raz pierwszy. Wśród nich znajdowali się przyszli nobliści Miguel Angel Asturias (nagrodzony w 1967 roku) i Camilo José Cela (1989). Po raz pierwszy brano także pod uwagę poetę Paula Celana, którego kandydaturę szybko jednak odrzucono, ponieważ uznano, że jego twórczość nie zasługuje na tak ważne wyróżnienie międzynarodowe. Z kolei na tzw. krótkiej liście znalazło się nazwisko W. H. Audena. Brytyjski poeta przez kilka lat uznawany był za jednego z najpoważniejszych kandydatów do nagrody, ale ostatecznie laureatem nigdy nie został wybrany.

[aw]
źródło: Svenska Dagbladet
fot. Government Press Office

Tematy: , , , , , , ,

Kategoria: newsy