Andrzej Dybczak laureatem Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego 2025
Pisarz Andrzej Dybczak został uhonorowany Nagrodą Literacką im. Marka Nowakowskiego. Podejmując swoją decyzję, kapituła szczególnie uwzględniła zbiory „Pan wszystkich krów” oraz „Las duchów”. Jak wyjaśniono, ich walorem jest „stworzenie poruszających portretów człowieka poranionego, słabego, walczącego o godność wbrew warunkom politycznym oraz realizm nieustannie konfrontowany z mitologią i duchowością”.
Nagroda Literacka im. Marka Nowakowskiego przyznawana jest corocznie przez Bibliotekę Narodową pisarzom za opowiadanie lub cykl opowiadań. Mottem nagrody są słowa Marka Nowakowskiego: „Nie jesteśmy znikąd”. Tegoroczny laureat to antropolog, pisarz i dokumentalista. Jego debiutancka książka „Gugara”, opowiadająca o życiu syberyjskich pasterzy reniferów, została wyróżniona Nagrodą Kościelskich, natomiast za zbiór opowiadań „Pan wszystkich krów” był nominowany do Nagrody Nike. Za „Las duchów” otrzymał Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego.
„Andrzej Dybczak nie jest pisarzem warszawskim. Mieszka w Krakowie, był związany z tamtejszym Muzeum Etnograficznym, w Krakowie czasem toczą się fabuły jego utworów. Ale toczą się one także na przykład w Szwecji, na bliżej nieokreślonej prowincji albo – jak w jego pierwszej i najnowszej książce – na Syberii. Warszawa pojawia się epizodycznie w 'Lesie duchów’: bohater jednej z historii spotyka w niej potomka polskiego zesłańca, Izydora Sobańskiego, a o stolicy tak naprawdę niewiele się z tego epizodu dowiemy” – mówił w laudacji prof. Maciej Urbanowski, przewodniczący kapituły.
„Andrzej Dybczak nie jest więc pisarzem warszawskim, a przecież siedem lat temu 'Pan wszystkich krów’ przykuł uwagę naszego jury. Była to jego druga książka. Wcześniej – w roku 2012 – opublikował 'Gugarę’, reportaż o mieszkańcach syberyjskiej wioski-osady, 'literaturę niespiesznego faktu’, jak książkę reklamował wydawca, ale też – piórem Andrzeja Stasiuka – ostrzegał: Wedle wszystkich reguł gatunku powinna to być typowa egzotyczna opowieść o spotkaniu z Innym, o próbie przeniknięcia, próbie zrozumienia, o heroicznym wyczynie poznawczym. Na szczęście nie jest. Antropologiczna narracja zamienia się niepostrzeżenie w poruszającą prozę. Narrator towarzyszy nam nieustannie, opowiada przecież własne przygody, a jednoczenie jego obecność staje się całkowicie przejrzysta i pozwala mówić rzeczom, obrazom, zdarzeniem i ludziom” – dodał Urbanowski.
Okładki książek „Pan wszystkich krów” i „Las duchów” Andrzeja Dybczaka (wyd. Nisza)
W ocenie przewodniczącego jury Dybczak już wtedy przełamywał konwencje reportażu, co – jak podkreślił – nie zaskakuje, ponieważ ów gatunek prozy bardzo się zmienił i szeroko otworzył na literackość, a nawet na fikcję. Urbanowski przyznaje, że nie wie, czy tegoroczny laureat zna i ceni prozę patrona nagrody, Marka Nowakowskiego, ale „jest realistą z krwi i kości, jest mistrzem małych form prozatorskich, ciekawi go drugi człowiek, jest też wrażliwy na obecność zła w świecie, ceni wolność, na pewno nie jest pisarzem znikąd”. „Nie wiem zresztą, czy to trafna intuicja, ale w trakcie lektury 'Lasu duchów’ przypominało mi się czasem 'Nekropolis’, mistrzowski zapis i opis miasta-cmentarza, świadectwo obcowania z duchami zmarłych, które zamieszkują pamięć i przestrzeń, od których nie można i nie wolno się oddzielić” – podsumował Urbanowski.
Laureatowi wręczono dyplom oraz statuetkę z brązu i granitu zaprojektowaną i wykonaną przez prof. Macieja Aleksandrowicza. Otrzymał również nagrodę pieniężną w wysokości 100 tysięcy złotych.
„Dziękuję jury, to dla mnie niezwykłe doświadczenie, zwłaszcza że bardzo dużo wspominano o książce 'Pan wszystkich krów’, która wydarzyła się już jakiś czas temu. Korzystając z okazji, chciałbym też podziękować dr Magdalenie Zych, która jest również moją małżonką. Jej pasja i wrażliwość do antropologii kulturowej zapoczątkowały projekt, którego owocem jest między innymi książka 'Las duchów’. Bez niej by się to nie wydarzyło. I oczywiście pani Krystynie Bratkowskiej, nie tylko wspaniałej wydawczyni, ale też wspaniałej redaktorce, która miała ogromny wpływ na to, jak ta proza koniec końców wygląda” – mówił Dybczak.
Tegoroczna uroczystość wręczenia Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego odbyła się 16 maja w Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie. W skład kapituły wybierającej laureata wchodzili: Maciej Urbanowski (przewodniczący), Wojciech Chmielewski (wiceprzewodniczący), Włodzimierz Bolecki, Aleksandra Majdzińska, Irena Makarewicz, Krzysztof Masłoń, Paulina Subocz-Białek, Rafał Wojasiński i Marzena Woźniak-Łabieniec.
Dotychczasowymi laureatami nagrody są: Wojciech Chmielewski, Paweł Sołtys, Rafał Wojasiński, Marta Kwaśnicka, Wojciech Kudyba, Kazimierz Orłoś, Aleksandra Majdzińska i Piotr Pazdej.
[am]
TweetKategoria: newsy
