Teatr Wybrzeże w Gdańsku wystawia spektakl na podstawie powieści „Zmiana” Édouarda Louisa

16 listopada 2024

16 listopada na deskach Teatru Wybrzeże w Gdańsku premierę miał spektakl na podstawie „Zmiany” Édouarda Louisa. Osobistą opowieść francuskiego autora o dzieciństwie na biednej północy Francji i trudach awansu klasowego reżyseruje Radosław Rychcik, znany widzom Wybrzeża z realizacji „Nory” Ibsena.

Opublikowana w Polsce nakładem Wydawnictwa Pauza powieść „Zmiana” Édouarda Louisa to autobiograficzna historia klasowego awansu i jednoczesnej walki o swoją tożsamość homoseksualnego mężczyzny urodzonego w klasie robotniczej. Książka uznanego francuskiego pisarza uderza celnością społecznych obserwacji, szczerością osobistych ekspiacji i jednocześnie podstawia lustro wszelkim próbom walki o własną emancypację. Nie przypadkiem Édouard Louis to w chwili obecnej jeden z najpoczytniejszych francuskich pisarzy.

„Annie Ernaux, Didier Eribon i właśnie Édouard Louis uczynili ze swojego życia materię własnej twórczości i odkryli, że ich własne osobiste doświadczenie opowiedziane w perspektywie socjologicznej ma wartość emancypacyjną. Doświadczenie życia na prowincji, piętno homoseksualizmu i bieda opowiedziana z niespotykaną do tej pory szczerością okazały się doświadczeniem oczyszczającym dla wielu odbiorców tej literatury” – komentuje autor scenicznej adaptacji i reżyser Radosław Rychcik w rozmowie z Moniką Mioduszewską.

Porzucić biedę, małe miasteczko i zaściankowe myślenie. Wyrwać się, zostawić za sobą strach i móc być w pełni sobą – a może nawet kimś innym, lepszym? Édouard przeszedł tożsamościową metamorfozę, którą realizował metodycznie i z wielkim poświęceniem. Zmienił imię i nazwisko, sposób mówienia, ubierania się, poruszania, zrobił korekty ciała, wreszcie zmienił środowisko. Projekt awansu społecznego stał się jego obsesją. Czy osiągnięcie upragnionego efektu dało mu poczucie satysfakcji? Kim się stał na końcu tej podróży?

Reżyser Radosław Rychcik (fot. Joanna Gorycka/Teatr Wybrzeże)

„Niektórzy opisują swoją transformację jako proces powolny, nakładanie się kolejnych zmian ciała, sposobu bycia, istnienia, tak rozłożonych i rozciągniętych w czasie, że nie potrzeba im świadomości ani woli, by się dokonywać. Ze mną było inaczej. U mnie rozpoczęcie procesu transformacji stało się czymś więcej niż świadomą pracą, stało się nieustanną obsesją…” – mówi Édouard w spektaklu „Zmiana”.

„Myślę, że w gruncie rzeczy jest to opowieść o wysiłku i trudzie, jaki podjął bohater, by stać się tym, kim marzył, że będzie. To doświadczenie jest bolesne i może nawet rozczarowujące. Ale wierzę w transformującą moc identyfikacji i w moc opowieści, która dla wielu osób może stać się bliska, ważna, w której znajdą ślady swoich własnych doświadczeń” – podkreśla Radosław Rychcik.

W spektaklu w głównego bohatera i zarazem autora książki wciela się trzech aktorów: Piotr Biedroń, Janek Napieralski i Paweł Pogorzałek. Każdy z nich przedstawia tę postać w innym momencie życia. „Według mnie 'Zmiana’ to historia metamorfozy, poszukiwania siebie, własnej tożsamości, to odkrywanie własnego przeznaczenia w drodze wiodącej przez cierpienia, upokorzenia, wstyd, odrzucenie. W tej drodze nasz bohater się zmieniał, rozwijał, ewoluował, wątpił, rozpaczał, walczył. Owa podróż od Eddie’go Bellegueule do Édouarda Louisa opowiedziana przez trzech aktorów daje szansę na obserwację tego doświadczenia w różnych jego etapach” – zauważa reżyser.

Światowa prapremiera spektaklu odbyła się 16 listopada o godz. 19:00 na Scenie Stara Apteka Teatru Wybrzeże. Kolejne pokazy przedstawienia zaplanowano w dniach: 17, 19 listopada i 20, 28, 29 grudnia.