10 książek i komiksów o dinozaurach, które warto poznać
Któż za młodu nie kochał dinozaurów!? Kto z wypiekami na twarzy nie podziwiał cudnych wizualizacji w książkach, nie szukał w ogródku pożółkłych kości czy nie oglądał filmów Spielberga, niech pierwszy rzuci skamieliną. Moda na dinozaury trwa od dekad i wygląda na to, że nigdy nie przeminie. Oto lista dziesięciu książek i komiksów o tych „milusińskich” gadach, które według nas warto znać.
1. Arthur Conan Doyle „Zaginiony świat” (1912)
Słynny autor przygód Sherlocka Holmesa ma na swoim koncie również kilka kapitalnych opowieści awanturniczych. W „Zaginionym świecie” wyprawa prof. Challengera na tajemniczy płaskowyż w Ameryce Południowej natrafia na żyjące relikty zamierzchłej przeszłości – prehistoryczne gady i ludzi pierwotnych. Powieść z 1912 roku to typowa jak na dzisiejsze standardy przygodówka, z wartką akcją, galerią oryginalnych bohaterów, humorystycznymi wstawkami i oczywiście dinozaurami. I choć Juliusz Verne był pierwszy ze swoją „Podróżą do wnętrza Ziemi”, to jednak „Zaginiony świat” wywarł większy wpływ na kulturę, bowiem już w kolejnych latach powstawały inspirowane nią historie jak „Plutonia” rosyjskiego naukowca Vladimira Obrucheva czy „Ląd zapomniany przez czas” Edgara Rice’a Burroughsa. Również Michael Crichton mocno się nim inspirował przy pisaniu obu części „Parku Jurajskiego”. A więc bardzo prawdopodobne, że bez „Zaginionego świata” nie byłoby dzisiejszej fascynacji dinozaurami.
2. Mark Schultz „Xenozoic Tales” (1987-1996)
„Xenozoic Tales” Marka Schultza to jedna z najważniejszych opowieści komiksowych o dinozaurach. Autor nie tylko umieścił prehistoryczne gady w postapokaliptycznej scenerii czy uraczył czytelników fantastyczną przygodową akcją, ale też umieścił w niej proekologiczny przekaz. W 1996 roku Ziemię nawiedziły potężne wstrząsy i kataklizmy, które praktycznie zresetowały faunę i florę. Niedobitki ludzkości skryły się w podziemiach i dopiero po pięciuset latach wyszły na powierzchnię, na której królowały już prehistoryczne gatunki i gęsta dżungla. Seria zdobyła aż pięć nagród Harveya i dwie Eisnera, doczekała się dwóch gier, systemu RPG i kultowego serialu animowanego znanego jako „Cadillaki i Dinozaury”. Prawdopodobnie była też jedną z ważniejszych inspiracji dla twórców „Fallouta”, który zawiera wiele wspólnych elementów z komiksem Shultza.
3. Michael Crichton „Park Jurajski” (1990)
Ojciec nowoczesnego technothrillera jest również twórcą współczesnej fali zainteresowania dinozaurami. Wydany w 1990 roku „Park Jurajski”, który okazał się sprzedażowym bestsellerem w USA i na Wyspach Brytyjskich, a także jego ekranizacja w reżyserii Stevena Spielberga, sprawiły, że latami 90. zawładnęły prehistoryczne jaszczury. To świetnie poprowadzony technothriller z o wiele większą dawką grozy niż w filmie, wielką przygodą w tle i doskonałą puentą. Historia dwójki paleontologów, którzy trafiają na wyspę, gdzie z fragmentów DNA przywrócono do życia pradawne gady, zainspirowała dziesiątki twórców, próbujących powtórzyć jej sukces, a także na zawsze zmieniła sposób promocji kina, ustanawiając nowe kanony docierania do odbiorców. Ponadto Crichton sam stał się częścią historii paleontologii, po tym jak nowo odkrytego ankylozaura nazwano na jego cześć Crichtonosaurus.
4. Masashi Tanaka „Gon” (1991-2002)
Nieokreślonej gatunkowości dinozaur wielkości psa – mały, ale obdarzony potężną siłą, wytrzymałością i apetytem – przemierza paleolityczny świat, do którego tak naprawdę nie przynależy, bowiem to czas, kiedy koronę władców planety przejmowały ssaki. W każdej z krótkich opowieści Gon spotyka inne zwierzę, z którym wchodzi w interakcje, dzięki czemu ujawnia się jego porywczość, ale i dobre serce. Ten niemy, czarno-biały komiks autorstwa Masashiego Tanaki jest niezwykle ciepłą i przezabawną historią skierowaną do dzieci i dorosłych. Nie ma tu większej, spójnej fabuły, ale zbiór gagów i skeczy, które potrafią solidnie zahipnotyzować. Jest też pełno graficznej ekspresji i różnego rodzaju emocji.
5. James Gurney „Dinotopia” (1992-2002)
„Dinotopia” to seria książek dla dzieci, która w USA stała się fenomenem, a w Polsce przeszła bez większego echa i w dodatku we fragmentach. James Gurney wymyślił sobie, rozpisał i pięknie namalował farbami olejnymi opowieść o ojcu naukowcu i jego synu, którzy pod koniec XIX wieku rozbijają się u brzegów tytułowej wyspy, gdzie ludzie i inteligentne dinozaury mieszkają w harmonii. Artysta namalował jeszcze trzy kontynuacje, a w międzyczasie jego pomysł przekształcił się w inne formy. Tak powstało aż szesnaście powieści pisanych przez różnych autorów, cztery gry komputerowe, film animowany i dwa miniseriale telewizyjne. Opowieść Gurneya miała tak duży wpływ, że posłużyła nawet George’owi Lucasowi jako inspiracja przy kreowaniu wizerunku planety Naboo w filmie „Star Wars: Mroczne widmo”.
6. Ricardo Delgado „Age of Reptiles” (1993-2015)
Kolejny niemy komiks, który tym razem jest krwawym i brutalnym spojrzeniem na codzienne życie dinozaurów. Ricardo Delgado, artysta pracujący przy takich filmach, jak „Iniemamocni”, „Faceci w czerni” czy „Apollo 13”, w „Age of Reptiles” skupia się na dwóch rywalizujących ze sobą klanach: deinonychów i tyranozaurów, które walczą o wpływy na obfitych terenach łowieckich. Nie brakuje tu krwawych rajdów na gniazda przeciwników, budowania skomplikowanych pułapek czy zwykłych nieporozumień i stroszenia piór. Wszystkie wydane w serii albumy, a jest ich pięć, są rysowane bardzo realistycznie i szczegółowo, dzięki czemu autorowi udaje się oddać pełne spektrum emocji i niuansów w zachowaniu przedstawionych dinozaurów.
7. Robert T. Bakker „Raptor Red” (1995)
Akcja tej powieści rozgrywa się sto dwadzieścia milionów lat temu, a jej bohaterką jest samica velociraptora i to za jej pośrednictwem czytelnik uczestniczy w przedstawionych wydarzeniach. Robert T. Bakker, z zawodu i zamiłowania paleontolog, kreśli przebogaty i bujny świat prehistorii wypełniony przygodami i dramatem, osobistą stratą, walką o przetrwanie oraz poszukiwaniem swojego miejsca na ziemi. „Raptor Red” śmiało można porównać do „Dumy i uprzedzenia” Jane Austen, bowiem i tutaj doskonale przybliżono tło społeczno-obyczajowe, tyle że dinozaurów. Jednak to żadne science fiction, gdyż powieść nosi znamiona wybitnego dokumentu, w którym wszechwiedzący narrator za pomocą potwierdzonych faktów i prawdopodobnych teorii snuje czarującą wizję czasów, które dawno przeminęły.
8. Robert Kirkman (scen.), Jason Howard (rys.) „Super Dinosaur” (2011-2014)
„Super Dinosaur” to komiksowa seria dla dzieci autorstwa Roberta Kirkmana, twórcy „Żywych trupów” i „Invincible”. Pomysł na nią wyszedł od pięcioletniego wówczas syna Jasona Howarda, rysownika tejże serii. Historia skupia się na dziesięcioletnim geniuszu, Dereku Dynamo, którego ojciec, wraz z przyjacielem Maxem Maximusem, odkrył tzw. Inner-Earth, czyli zupełnie nowy świat znajdujący się we wnętrzu naszej planety, zamieszkiwany przez dinozaury. W wyniku eksperymentów Maximusa jeden z tyranozaurów staje się mądrzejszy, a sam naukowiec przechodzi na ciemną stronę mocy. Wówczas Derek przejmuje inteligentnego t-rexa, wyposaża go w bojowy egzoszkielet i razem ruszają bronić obu światów. Ta sympatyczna opowieść superbohaterska niedawno doczekała się również adaptacji w postaci animowanego serialu złożonego z dwudziestu sześciu odcinków.
9. Christie Sims, Alara Branwen „Taken by the T-Rex” (2013)
Co robisz, gdy jesteś słabo zarabiającym studentem? Oczywiście kreujesz nowy gatunek literacki. Tak było z Michaelem Crichtonem, tak też się stało w przypadku współlokatorek Christie Sims i Alary Branwen (ich nazwiska to literackie alter ego). Dziewczyny wymyśliły sobie, że będą pisały i sprzedawały na Amazonie opowiadania erotyczne, w których dochodzi do zbliżeń między ponętnymi jaskiniowymi pannami a dinozaurami. Wbrew pozorom pomysł okazał się sukcesem, na tyle dużym, że obie zrezygnowały ze stałych posad. „Taken by the T-Rex” był pierwszym tekstem z gatunku Dinosaur Erotica. Szybko powstały kolejne, m.in. „Dino Park After Dark”, „Ravished by the Triceratops”, „Taken by the Pterodactyl”, „Running from the Raptor” i dziesiątki innych. Również pozostali autorzy podłapali temat, tworząc podobne teksty, ale i gatunkowe odnogi traktujące o stosunkach homoseksualnych czy łączące dinozaury z mitycznymi bestiami. Po siedmiu latach od debiutu gatunek ten, o dziwo, wciąż cieszy się sporym zainteresowaniem wśród czytelników szukających niecodziennych doznań.
10. Vincent Perriot „Negalyod” (2018)
Kapitalnie narysowany „Negalyod”, graficznie odwołujący się do twórczości Moebiusa, wzorujący architekturę zdewastowanego świata na mezozoicznej roślinności, duchowo nawiązuje do „Xenozoic Tales”. I tutaj mamy do czynienia z postapokaliptycznymi realiami, w których ludzie koegzystują z dinozaurami, jednak stawka przygodowej fabuły jest zgoła inna. Zagrożeniem dla rodzaju ludzkiego nie są tylko wskrzeszone prehistoryczne drapieżniki, ale też sztuczna inteligencja prowadząca rządy terroru. Vincent Perriot, który za ten album otrzymał nagrodę Saint-Michel, przemyca do opowieści współczesne ekologiczne niepokoje oraz obawy o niekontrolowany rozwój technologii. W efekcie otrzymujemy smakowity thriller science fiction, wypełniony tajemnicami i pytaniami, na które odpowiedzi nie zawsze są oczywiste.
Niniejsze zestawienie oczywiście w żaden sposób nie wyczerpuje tematu. O dinozaurach w ujęciu popkulturowym pisało mnóstwo autorów, nawet tych bardziej znanych, jak Anne McCaffrey („Planeta dinozaurów”), Greg Bear (nagrodzone Endeavourem „Dinosaur Summer”), Robert J. Sawyer (trylogia „Quintaglio Ascension”, „End of an Era”) czy Ray Bradbury (zbiór opowiadań „Dinosaur Tales”). Warto też pamiętać o dziele klasyka komiksu, Jacka Kirby’ego, zatytułowanym „Devil Dinosaur”, „Paleo” Jima Lawsona, „Turok: Son of Stone” tworzonym przez grono wielu artystów czy kultowym web-komiksie „Dinosaur Comics”. A wy jakie jeszcze inne książki i komiksy o dinozaurach chcielibyście polecić lub przeczytać?
Paweł Deptuch
TweetKategoria: zestawienia
