Obchody Światowego Dnia Poezji: wiersze na ulicach Gdańska, slamowe teksty w aktorskich interpretacjach i figurka Lego Szymborskiej

21 marca 2023

21 marca przypada Światowy Dzień Poezji. Święto ma na celu promocję czytania, pisania, publikowania i nauczania poezji na całym świecie oraz „danie nowego impulsu do docenienia i nadania rangi poezji oraz wspierania krajowych, regionalnych i międzynarodowych ruchów poetyckich”.

Obchodzony co roku Światowy Dzień Poezji został ustanowiony podczas 30. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO w Paryżu w 1999 roku. Organizacja ta podkreśla, że praktykowana na przestrzeni dziejów – w każdej kulturze i na każdym kontynencie – poezja przemawia do naszego wspólnego człowieczeństwa i naszych wspólnych wartości, przekształcając najprostszy wiersz w potężny katalizator dialogu i pokoju.

„Ułożona ze słów, pokolorowana obrazami, przybierająca odpowiednie metrum – siła poezji nie ma sobie równych. Jako intymna forma ekspresji, która otwiera drzwi innym, poezja wzbogaca dialog, który jest katalizatorem wszelkiego ludzkiego postępu, a w burzliwych czasach jest jeszcze bardziej potrzebna niż zawsze” – powiedziała Audrey Azoulay, dyrektor generalna UNESCO.

Światowy Dzień Poezji obchodzony jest w wielu miastach w Polsce, a w organizowanie okolicznościowych wydarzeń angażują się liczne instytucje. Najciekawsze inicjatywy zebraliśmy dla was poniżej.

Wiersze na ulicach Gdańska

W Gdańsku, który ubiega się o tytuł Miasta Literatury UNESCO, do świętowania przygotowano się już kilka dni temu. Na niemal 100 przystankach autobusowych na terenie całego miasta rozwieszono plakaty, na których znalazły się poetyckie utwory „występujące przeciw rzeczywistości”.

„Te wiersze nie wyznają cichych wątpliwości, nie separują się od tłumu, nie odżegnują się – one występują. Biorą na siebie nowe obowiązki. Szukają adekwatnego gestu, wpisują się w powszechne dyskursy, mają poglądy. Zaczęły szukać dla siebie nowej roli, zagranej wyraźnie przeciw czemuś, za czymś. Fakt, im są lepsze, tym mniej oczywiste dają rozwiązania. Niewiadome się po nich mnożą, ale niepewność świata to już nie wszystko, na co tym razem je stać. Nie boją się występować i wygląda na to, że będą występować coraz głośniej. Można to zabić śmiechem, zabronić tego uchwałą ku czci, ale nie widzieć, że coś się w tej sprawie zmieniło, nie warto. Bo znowu, chyba, idzie dla wiersza nowe. Stare niech tańczy z nim” – pisze w tekście kuratorskim kampanii Marcin Hamkało, koordynator programu Gdańsk Miasto Literatury.

Poezja na przystankach w Gdańsku (fot. Gdańsk Miasto Literatury)

Na plakatach umieszczono wiersze 12 autorów, wśród nich m.in. Jacka Dehnela, Natalii Malek, Piotra Czerskiego, Patrycji Sikory, Jakobe Mansztajna, Julii Szychowiak i Adama Kaczanowskiego. Jest także poezja w języku angielskim i ukraińskim.

Kampanii projektu Gdańsk Miasto Literatury towarzyszy konkurs z nagrodami. Polega on na odnalezieniu plakatu z wierszem w przestrzeni miasta i zrobieniu sobie z nim zdjęcia, nagraniu relacji, rolki lub innego formatu do mediów społecznościowych. Materiał należy do 23 marca udostępnić publicznie na Instagramie czy Facebooku, z dopiskiem #GdańskMiastoLiteratury lub oznaczyć profil (@gdanskmiastoliteratury) w inny sposób, np. w komentarzu pod konkursowym postem. Jak mówią organizatorzy, na autorów najciekawszych zdjęć i nagrań czekają „bardzo cenne, powszechnie pożądane i niezwykle kulturalne” nagrody.

Slamowa poezja w aktorskich interpretacjach

Światowy Dzień Poezji, a jednocześnie 20 urodziny slamu poetyckiego w Polsce świętują slamerzy, po raz pierwszy oddając w cudze ręce własne teksty, do tej pory zawsze mówione osobiście. 21 marca do sieci trafiły nagrania wierszy klasyków polskiego slamu, m.in. Kuby Malinowskiego, Missfopy i Ptaka Piwnicznego, aktualnego mistrza Polski o pseudonimie ASD, czyli Pawła Rogińskiego, a także Rudki Zydel, Magdaleny Tyszeckiej, Aleksandry Kanar i Smutnego Tuńczyka, którzy wygrali wcześniejsze edycje krajowych mistrzostw. Interpretacji ich tekstów podjęli się m.in. Wojciech Malajkat, Beata Bandurska, Jaśmina Polak i Marcin Januszkiewicz.

„Celem akcji jest zwrócenie uwagi na żywą i bardzo mocno działającą na odbiorców poezję współczesną i szerzej – literaturę mówioną, która coraz lepiej radzi sobie w przestrzeni publicznej, ale jest zazwyczaj pomijana w badaniach akademickich czy krytycznoliterackich podsumowaniach rocznych, jak kiedyś pomijano komiks czy literaturę fantastyczną. Tymczasem na Zachodzie Europy czy w Ameryce Północnej literatura mówiona, w tym slam i spoken word, są pełnoprawnymi częściami kultury i mają swoje miejsce zarówno na uczelniach jako przedmiot badań i wykładów, jak i w oprawie ważnych wydarzeń społecznych i politycznych (zaprzysiężenie prezydenta USA na przykład)” – informują Magdalena Walusiak i Michał Głaszczka, organizatorzy inicjatywy.

Przypomnijmy, że slam poetycki to turniej, podczas którego poeci prezentują swoje teksty w ściśle określonym czasie (najczęściej muszą się zmieścić w 3 minutach), a ich utwory i występy ocenia publiczność. Nie wolno używać rekwizytów ani instrumentów poza własnym głosem i ciałem. Teksty można czytać z kartki, mówić z pamięci lub improwizować. Wygrywa osoba, która przekona widownię do swoich wierszy i ich interpretacji. Tekst i jego interpretacja są więc równie ważne. Pierwszy w Polsce slam odbył się 15 marca 2003 roku w Starej ProchOFFni w Warszawie. Od tego czasu scena rozwija się falowo, a od kilku lat w Poznaniu odbywają się Ogólnopolskie Mistrzostwa Slamu Poetyckiego.

Playlistę z wszystkimi 15 aktorskimi interpretacjami slamowych wierszy znajdziecie tutaj.

Uczniowie szkół włączają się w akcję „Podaruj wiersz”

W związku z jubileuszem 70-lecia istnienia Sieci Szkół Stowarzyszonych UNESCO (ASPnet), Polski Komitet ds. UNESCO zaproponował, aby wszystkie szkoły należące do tej międzynarodowej sieci wspólnie przeprowadziły w Światowym Dniu Poezji akcję „Podaruj wiersz”.

Inicjatywę o tej nazwie od kilku lat organizuje w Polsce Fundacja im. Zbigniewa Herberta. Akcja zainspirowana została przez gest poety Zbigniewa Herberta, który pisał listy-wiersze do przyjaciół. Jak czytamy na stronie przedsięwzięcia, ma ono „budować sieć międzyludzkich (międzypokoleniowych) relacji, których osnową jest słowo – znaczące, niosące sens, dające oparcie. Tak pomyślana akcja ma swój głęboko ludzki wymiar (odwołujący się do wartości poezji jako 'słowa właściwie użytego’, do aktu pogłębionej, odpowiedzialnej lektury, do gestu ofiarowania czegoś cennego), ale jest też po ludzku prosta – jak wyciągnięcie do kogoś ręki, jak podanie dłoni”.

Nawiązując do tych słów, UNESCO zachęciło wszystkie stowarzyszone szkoły do przeprowadzenia akcji u siebie. Zaproszenie i informacja o polskiej inicjatywie „Podaruj wiersz” została przesłana do wszystkich koordynatorów krajowych sieci szkół w 182 państwach przez Międzynarodowego Koordynatora ASPnet, urzędującego w siedzibie UNESCO w Paryżu. W webinarium informacyjnym wzięli udział przedstawiciele blisko trzydziestu krajów. Tego, ile szkół i państw przyłączyło się do akcji, jeszcze nie wiadomo.

Figurka Lego Wisławy Szymborskiej

Sympatyczny gest z okazji Światowego Dnia Poezji przygotowało Lego. Na swoich profilach w mediach społecznościowych duńska firma zaprezentowała minifigurkę Lego przedstawiającą noblistkę Wisławę Szymborską. Za projekt i wykonanie odpowiadał uczestnik programu „Lego Masters”, Łukasz Więcek. Jak można się domyślać, to dopiero wstęp do niespodzianki, jaką Lego szykuje na dzień 100. rocznicy urodzin poetki – o czym wspomniał podczas lutowej konferencji prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej Michał Rusinek.

Premiery książkowe

Pamiętajmy też, że Światowy Dzień Poezji to dobra okazja, by sięgnąć po wiersze ulubionych poetów. W ostatnich miesiącach w księgarniach pojawiło się co najmniej kilka tytułów, które zdecydowanie powinny zainteresować szeroką grupę odbiorców.

[am]

Tematy: , , , , , ,

Kategoria: wydarzenia