Wojna i kobiety

23 marca 2014

Uśpiony głosDulce Chacón „Uśpiony głos”, wyd. Marginesy
Ocena: brak1

Temat hiszpańskiej wojny domowej jest obecny w światowej literaturze. George Orwell pisał o niej w książce pod tytułem „W hołdzie Katalonii”, a Ernest Hemingway poświęcił jej powieść „Komu bije dzwon”. Obaj autorzy byli naocznymi świadkami wydarzeń, które rozgrywały się w Hiszpanii w latach 1936 ? 1939: Hemingway jako korespondent, natomiast Orwell jako aktywny uczestnik walk po stronie republikańskiej. Przeddzień jej wybuchu jest również tłem wydanego niedawno w Polsce reportażu Normana Lewisa „Grobowiec w Sewilli”. Dulce Chacón proponuje jeszcze inne spojrzenie na ten krwawy konflikt. Powieść „Uśpiony głos” nawiązuje do tragicznego losu autentycznych „Trzynastu róż” skazanych za błahe przewinienia i rozstrzelanych w pierwszych miesiącach dyktatury generała Franco.

Z odmętów historii pisarka wydobywa na światło dzienne losy kobiet uczestniczące w hiszpańskiej wojnie domowej. Najbardziej przejmujące są dzieje osadzonych wspólnie więźniarek, czekających na wykonanie wyroku śmierci. Jak można się domyślić, ich przewinienia nijak się mają do wysokości zasądzonej kary. Ale taki koniec czekał każdego, kto próbował walczyć z reżimem bądź wykazywał jawne sympatie republikańskie. Relacja z więzienia prowadzona jest w tonie podniosłym i dramatycznym. Autorka nie ukrywa, że uwięzione kobiety czeka ciężki los, stale podkreśla, że ich dni są już policzone. Z drugiej strony natomiast obdarza swoje bohaterki poczuciem humoru, który przejawia się często w ich komentarzach na temat strażniczek. Między kobietami wykształcają się szczególne więzi, które pozwalają im przetrwać kolejny dzień za kratami, a czasem pogodzić się z czekającym je losem, chociaż bunt i poczucie niesprawiedliwości również nie są im obce.

Mimo że książka jest literacką fikcją, to opiera się na bogatym materiale źródłowym. Są to przede wszystkim ustne historie, ale także efekty poszukiwań w archiwach i bibliotekach. Chacón stara się ukazać złożoność opisywanego przez siebie okresu historycznego. Jednakże jej sympatia zdecydowanie leży po stronie kobiet i mężczyzn walczących z reżimem. Pokazuje różne postawy. Wśród bohaterów są postacie tchórzliwe, których działanie determinowane jest poczuciem własnego bezpieczeństwa, ale także, i chyba przede wszystkim, występują bohaterowie mocno wierni idei. Do wyjątkowych postaci można z pewnością zaliczyć Pepitę, która odcina się zarówno od republikanów, jak i monarchistów. Jednak z racji tego, że sensem życia jej ukochanego mężczyzny, Czarnej Kurtki, jest walka o wolność Hiszpanii, bohaterka zostaje mimowolnie wplątana w sytuacje, które niejednokrotnie mogą się dla niej skończyć więzieniem i wyrokiem śmierci.

Autorka „Uśpionego głosu” nie tylko daje przemówić postaciom, których relacje często są pomijane w głównym dyskursie na temat wojny w Hiszpanii, ale pokazuje także wojenną rzeczywistość i jej wpływ na życie jednostek. Wojna, oprócz cierpienia, które ze sobą niesie, powoduje także zrywanie więzi międzyludzkich. Tworzy się atmosfera nieufności i donosicielstwa.

Powieść Chacón z pewnością warto poznać. Zwłaszcza jeśli chce się mieć pełniejszy obraz wydarzeń, które rozegrały w czasie hiszpańskiej wojny domowej oraz po jej zakończeniu. Jest to obraz z perspektywy kobiety, pokazujący nie tylko ważne momenty w jej życiu, ale także sferę uczuć, momentami przejmujący i tragiczny, ale czasem również zabawny i niosący pozytywne zakończenie.

Ewelina Dyda

1Nie poddajemy ocenie książek, które ukazały się pod naszym patronatem.

Tematy: , , , , ,

Kategoria: recenzje