Mistrz z Drohobycza

23 stycznia 2016

Schulz-Ksiega-obrazowBruno Schulz „Księga obrazów”, wyd. słowo/obraz terytoria
Ocena: 8 / 10

„Księga obrazów” to niezwykła gratka dla wielbicieli talentu Brunona Schulza, nieodżałowanego mistrza pióra z Drohobycza. W recenzowanym albumie znajdziemy blisko trzysta prac plastycznych autora „Sklepów cynamonowych”. Dodatkowo otrzymujemy fragmenty jego dzieł, do których odnoszą się niektóre ilustracje, a także wnikliwe opracowanie jego twórczości i skąpanego w dramatyzmie życiorysu. Zapraszam do krainy wyszukanych fantasmagorii i oniryzmu.

Bruno Schulz to postać niezwykła, acz ciągle pomijana i traktowana po macoszemu na tle innych wybitnych, rodzimych pisarzy. Artysta przyszedł na świat w 1892 roku w ukraińskim mieście Drohobycz, gdzie spędził praktycznie całe życie. Twórca „Sanatorium pod Klepsydrą” pochodził z żydowskiej, drobnomieszczańskiej rodziny. Bruno był chorowitym, niezwykle zdolnym dzieckiem ? uważnym uczniem, oddanym synem i pracowitym człowiekiem. Z powodu wątłej postury uniknął werbunku do armii austriackiej, a tym samym walki podczas I wojny światowej. Z czasem dostał pracę nauczyciela, cierpliwie pisząc kolejne subtelne opowiadania. Nawiązał kontakty ze znanymi pisarzami tamtych czasów, choćby Stanisławem Ignacym Witkiewiczem czy Zofią Nałkowską, z którą połączył go również krótki związek. Jednocześnie kreślił kolejne grafiki, a jego prace gościły w przeróżnych galeriach na terenie tamtejszej Polski. Zginął w wieku pięćdziesięciu lat w tragicznych okolicznościach, zastrzelony przez żołnierza podczas nazistowskiej okupacji.

Niniejszy wolumin został wydany przez oficynę słowo/obraz terytoria. Wnikliwa publikacja jest owocem iście tytanicznej pracy Jerzego Ficowskiego, który przez długie lata konsekwentnie zbierał wszelkie materiały, szkice, prace i dzieła Schulza. Jego kolekcja była imponująca: setki plansz, grafik i rysunków uzdolnionego artysty, wzbogaconych tekstem czy osobistym komentarzem. W niekonwencjonalnym albumie znajdują się zarówno prace wykonane do opowiadań wchodzących w skład wybornego dyptyku „Sklepy cynamonowe” / „Sanatorium pod Klepsydrą”, jak również fascynacje plastyka ciałem kobiecym czy dorożkami. Przepięknie wyglądają roznegliżowane, ponętne damy, wywołujące w tamtych latach niemałe zgorszenie. Wyzwolone kobiety zdecydowanie dominują nad mężczyznami, co wiąże się bezpośrednio z biografią autora. W książce odnajdziemy również wiele realistycznych portretów i autoportretów, wykonanych przez zręcznego grafika.

W pracach poświęconych opowiadaniom można zauważyć wyraźne elementy jego twórczości ? niepokój, aurę tajemniczości i złowieszczości, wybryki natury, żałosne hybrydy ludzi i zwierząt (ojciec Schulza niejednokrotnie przedstawiany był jako postać z głową psa, gigantycznej muchy czy kraba). Wiodącym elementem jest tutaj zaburzona proporcja części ciała ? ogromne głowy, zmizerniałe ciała, wyłupiaste oczy. Świat rzeczywisty współistnieje ze światem fantastycznym, wyciągniętym jakby z sennych mar ? co dostrzegamy na wspomnianych płótnach. Doskonale w niniejszym dziele prezentują się przykuwające oko litery alfabetu, wzbogacone o apetyczne tło (choćby „Litera C ? figura Don Kichota z lancą na tle ruin” czy „Litera K ? Kolombina i człowiek o psim pysku”). Zauważamy tutaj wszystkie zainteresowania i wiodące tematy w twórczości Brunona Schulza (diabelskie maszkary, dorożki, silne kobiety, cyrkowe postaci).

Podczas wykonywania kolejnych olśniewających obrazów Schulz preferował ołówek, co jest świetnie widoczne w zebranych w książce rysunkach. Pisarz wykazywał się nieprawdopodobną wręcz wyobraźnią ? stworzył niepowtarzalną mitologię, a jego opowiadania czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem. To samo można powiedzieć o szkicach znajdujących się w rzeczonym albumie. Warto zaopatrzyć się w ową pozycję ? album nie tylko dla wielbicieli talentu mistrza z Drohobycza. Ucztę w przeglądaniu woluminu proponuję wzbogacić o przeczytanie jego nowel oraz obejrzenie widowiskowego filmu „Sanatorium pod Klepsydrą” Wojciecha Hasa. Surrealistyczna podróż przez bogaty ? kierujący się własnymi prawidłami ? świat z pogranicza jawy i snu.

Mirosław Skrzydło

Tematy: , , , , , , , , , , ,

Kategoria: recenzje