Jak ograć znane schematy z literatury kryminalnej, bawiąc się formą i treścią
Leonie Swann „Pazur sprawiedliwości”, tłum. Agnieszka Walczy, wyd. Prószyński i S-ka
Ocena: (brak)*
Leonie Swann, autorka, która polskim czytelnikom znana jest między innymi za sprawą powieści „Sprawiedliwość owiec” i „Krocząc w ciemności”, skutecznie przekonuje, że kryminał to gatunek podatny na eksperymenty ? zarówno z formą, jak i treścią. Dowodem w sprawie jest powieść „Pazur sprawiedliwości”, która ukazała się na rynku dzięki wydawnictwu Prószyński i S-ka.
Historia zaczyna się od sceny śmierci. Czy to tragiczne samobójstwo? A może misternie zaplanowana zbrodnia? Trudno wyrokować, bo i sytuacja jest niejednoznaczna. Pewien młody człowiek, amator nietypowych wspinaczek, dostaje się na szczyt kościelnej wieży w angielskim Cambridge, po czym… spada w przepaść. Ewentualnych świadków, oprócz nie do końca rozgarniętego portiera, brakuje ? zdarzenie miało miejsce bladym świtem. Nie było też za wiele widać. W momencie upadku dało się słyszeć jedynie krzyk.
Sprawa zaintrygowała Augustusa Huffa, neurotycznego doktora, wykładowcę Uniwersytetu w Cambridge, a to dlatego, że ofiara wypadku uczęszczała do niego na zajęcia. Elliot Fairbanks był, zdawałoby się, zwyczajnym studentem. Inteligentnym, bogatym i szczęśliwym. Z czasem jednak wątpliwości narastają, pojawiają się kolejne pytania – czy faktycznie nie miał żadnych trosk? W odkryciu tajemnicy nieocenionej pomocy doktorowi udzieli niejaki Gray, czyli… papuga żako. Jej zdolność do naśladowania ludzkiej mowy oraz innych dźwięków będzie w tym kontekście kluczowa. Ptaszysko jest błyskotliwe, ale także uparte. No i humorzaste.
„Pazur sprawiedliwości” można określić kryminałem, czarną komedią, społeczną satyrą, uroczym romansem, opowieścią obyczajową, lecz przede wszystkim – mianem literatury rozrywkowej. Leonie Swann przejawia talent do tkania z różnorodnych elementów fantastycznej, zajmującej bez reszty historii – o winie i karze, naukowych rozważaniach, filozoficznych rozterkach i… dochodzeniu do prawdy.
Sporo miejsca poświęcono również skomplikowanym relacjom międzyludzkim, które papuga Gray komentuje w bardzo osobliwy sposób. Na przykład, gdy Huff konwersuje z kobietą, wobec której odczuwa słabość, ptaszysko rzuca cytatami z kultowej piosenki Lady Gagi pod tytułem „Bad Romance”. Specyficzny, nieco angielski humor stanowi niezaprzeczalny walor i urok tej opowieści. Pewna „brytyjskość” jest zresztą naturalnie wpisana w książkę. Nie tylko ze względu na miejsce, w którym rozgrywa się akcja (środowisko akademickie miasta Cambridge), ale także fakt, że Swann, z pochodzenia Niemka, pomieszkuje również w Anglii.
Autorka, którą polscy czytelnicy poznali w 2006 roku dzięki bestsellerowej powieści „Sprawiedliwość owiec”, potrafi snuć nieprawdopodobne historie. Jest przy tym szalenie dowcipna, zdradza też znajomość i szacunek wobec klasyki literatury (i to nie tylko za sprawą nieoczywistego duetu detektywów), a co najważniejsze, nakreśla intrygę, w której nie brakuje momentów autentycznego zaskoczenia.
Nie może być zresztą inaczej, skoro w grę wchodzą gorące uczucia i namiętności, sprawa rodzinnego dziedzictwa, chorobliwa ambicja, uniwersyteckie badania i…. afrykańska papuga, która podpowiada, aby „nie liczyć na winogrona”, pamiętać o tym, że czasami należy puszczać erotyczne sygnały (skrzeczy za bohatera: „fuck me!”), no i zdawać sobie sprawę, że zasadniczo chodzi o „problemy psychologiczne”. Huff bywa wobec takich wskazówek bezradny, lecz tylko na początku. Z czasem wszystko (lub bardzo wiele) staje się coraz bardziej klarowne.
„Pazur sprawiedliwości” to propozycja niebanalna. Leonie Swann doskonale ogrywa znane schematy z literatury kryminalnej, bawiąc się formą i treścią, ale to nie wszystko. Niemiecka pisarka wykształciła własny, trudny do podrobienia styl, w którym równie ważne, co intryga, są obyczajowe obserwacje, miejscami naprawdę bardzo absurdalny humor, no i umiejętność zaskakiwania. Kryminał bardzo, ale to naprawdę bardzo oryginalny.
Marcin Waincetel
*Nie poddajemy ocenie książek, które ukazały się pod naszym patronatem.
TweetKategoria: recenzje
