W 1923 roku Raymond Radiguet wydał skandalizujący debiut powieściowy, a niedługo potem zmarł. Historia sukcesu „Opętania” w dokumencie Arte.tv
Od środy 23 listopada na platformie Arte.tv możecie oglądać dokument o wydanej w 1923 roku skandalizującej powieści „Opętanie” niespełna 20-letniego Raymonda Radigueta. Zbliżające się stulecie jej ukazania się i śmierci autora jest okazją do przeanalizowania genezy tego wyjątkowego tekstu i podkreślenia jego zaskakującej nowoczesności.
Gdy „Opętanie” Raymonda Radigueta zostało wydane w 1923 roku, wywołało szok. Prawdopodobnie biograficzna opowieść traktowała o miłości szalonej, chorobliwej, zakazanej, winnej, potępionej przez moralność: o parze uwikłanej w zawirowania historii. Zaledwie pięć lat po zakończeniu I wojny światowej porwała czytelników, opowiadając o cielesnej i cudzołożnej namiętności między nastolatkiem a mężatką, której mąż-żołnierz ryzykuje życie dla ojczyzny.
„W 1923 roku 'Opętanie’ wywołało olbrzymi skandal. Ale jestem przekonana, że gdybyśmy uczciwie przeczytali je dzisiaj, wywołałoby – teraz i w przyszłości – znacznie większy skandal niż w 1923 roku” – twierdzi Amélie Nothomb. „W 'Opętaniu’ Radiguet przekracza bardzo wiele tabu. Pierwszym i najbardziej uderzającym jest różnica wieku. Inne brzmi: ta kobieta ma męża! To cudzołóstwo!”. Autor oburzył też wielu ludzi swoją pogardą dla żołnierzy i brakiem poważania dla wojny. Co więcej, „Opętanie” było pierwszą słynną książką, jeszcze przed „Buszującym w zbożu” Salingera, która pokazała nastoletniość nie tylko jako główny temat, ale też symboliczny, znaczący etapu w życiu człowieka.
Powieść odniosła oszałamiający sukces, w kilka tygodni sprzedając się w nakładzie 100 tysięcy egzemplarzy. Stało się tak nie tylko dzięki walorom literackim, skandalizującej tematyce, ale również kampanii reklamowej, jakiej ówczesne francuskie księgarnie nie widziały. Decydujący był tu wybitny talent promocyjny wydawcy Bernarda Grasseta.
Moglibyśmy nazwać Grasseta pionierem marketingu. W materiałach reklamowych podkreślał skandalizującą treść książki, a także młody wiek jej autora, który miał zaledwie 19 lat. Jak mówi Julien Cendres, biograf Radigueta, w promocji wydawca „sięgnął po wszystkie możliwie, a nawet niemożliwe środki. Zadbał o to, by w księgarniach piętrzyły się stosy książek, którym towarzyszyły plakaty ze zdjęciem Radigueta autorstwa Mana Raya. Upozorował podpisanie umowy z Radiguetem na potrzeby filmu, który był później emitowany w kronice filmowej. Żadna książka we Francji nie miała takiej promocji”. Dokument pokazuje fragmenty tych archiwalnych materiałów.
Sam autor opublikował w dniu premiery artykuł o szumie medialnym wokół jego książki. „Można przypuszczać, że autorowi 'Opętania’ wypadałoby utyskiwać na zamieszanie wokół powieści, zanim jeszcze publiczność mogła wyrazić sobie na jej temat opinię. Jednakże postanowiłem nie tłumaczyć się. Wszyscy pisarze pojmą moją radość ze znalezienia w jednej osobie dwóch wydawców pozornie nie do pogodzenia: tego, który żywi pasję dla wydawanego dzieła, i tego, który sprzedaje książki” – pisał Radiguet.
Cendres przyznaje, że można tylko sobie wyobrazić reakcję pisarzy z Akademii Francuskiej czy Akademii Goncourtów, którzy byli „w potężnym szoku”, że – z ich punktu widzenia – zrobiono z Radigueta „jarmarczną atrakcję”. Autor cechował się jednak nie tylko dużą dojrzałością, ale także był żądny sukcesu i bardzo pragmatyczny. Książka miała zostać przetłumaczona na wiele języków i wywrzeć duży wpływ na pisarzy pokolenia beatników, ale Radiguet już tego nie doczekał. Jeszcze w tym samym 1923 roku zmarł na dur brzuszny, na który zachorował po powrocie z podróży odbytej razem z Jeanem Cocteau.
Dzięki żywym obrazom, cytatom, materiałom archiwalnym, wywiadom na wyłączność i komentarzom, m.in. pisarzy Amélie Nothomb i Andrégo Acimana, dokument zagłębia się w arcydzieło Radigueta, który zmarł w tym samym roku, w którym je opublikował. Dokument możecie oglądać bezpłatnie na platformie Arte.tv do 21 stycznia 2023 roku. Prezentujemy go w całości poniżej.
[am]
TweetKategoria: telewizja
