Wyróżniona Nagrodą Goncourtów 2015 powieść „Busola” Mathiasa Énarda w polskim przekładzie od 14 czerwca
Wydawnictwo Literackie zapowiada na 14 czerwca premierę „Busoli” Mathiasa Énarda. Za powieść tę francuski pisarz otrzymał w 2015 roku Nagrodę Goncourtów. W 2017 roku książka znalazła się też na liście finalistów przyznawanej co dwa lata Międzynarodowej Nagrody Bookera.
Bohaterem „Busoli” jest ciężko chory austriacki muzykolog Franz Ritter, który ucieka przed bólem, sięgając po opium. Narkotyk pobudza jego wyobraźnię i podczas nieprzespanych nocy wraca wspomnieniami do swoich licznych podróży na Bliski Wschód: do Stambułu, Aleppo, Damaszku i Teheranu. Dzięki zdobytej tam wiedzy zaczął rozumieć, że rewolucja, jak dokonała się w zachodniej muzyce, literaturze i sztuce w XIX i XX wieku, nie wydarzyłaby się bez absorpcji licznych orientalnych wpływów.
Szczególne miejsce w jego wspomnieniach zajmuje niespełniona miłość ? Sara. Niedawno Franz otrzymał od niej list, dający nadzieję na podjęcie romansu, który połączył ich na jedną noc dawno temu, w Teheranie. Sara jest uznanym naukowcem, orientalistką zafascynowaną obrazem Wschodu w relacjach podróżników z Europy oraz jego ciemną stroną, czarną magią. We wspomnieniach i obsesyjnych wizjach Franza te orientalne wątki ? sam również kocha tę kulturę ? wtapiają się w miłosne reminiscencje.
Tytuł powieści odnosi się do sprezentowanej głównego bohaterowi repliki busoli, którą Beethoven trzymał na swoim biurku. Została ona jednak tak zmodyfikowana, żeby zawsze, zamiast na północ, wskazywała na wschód.
„Od wielu lat chciałem napisać o Syrii (spędziłem tam cztery lata). Nie jest to takie łatwe. Dramat, który rozgrywa się w Syrii, jest niewyobrażalny. Przesiedlono miliony osób. Jestem smutny i bezradny. Chciałem napisać o tym kraju inaczej niż przez pryzmat wojny. Wolałem to zrobić przez pryzmat relacji między Orientem i Europą, pokazując, dlaczego tak wielu ludzi fascynuje się kulturą Syrii i jej pejzażami” – mówi Mathias Énard, pisarz, tłumacz i wykładowca języka arabskiego na uniwersytecie w Barcelonie. „Chciałem w 'Busoli’ pokazać pewną wspólnotę losów, wspólną konstrukcję Zachodu i Wschodu. Wiele rzeczy z Iranu, Turcji, Syrii, Libanu przyszło do Europy i wiele tym krajom zawdzięczamy. Równocześnie, te kraje zmieniały się w kontakcie z nami. Należy to przypominać, i to oczywiście ma ewidentnie wymiar polityczny”.
Zdaniem recenzentów „Busola” to erudycyjna i pełna melancholii powieść, która jest najlepszą odtrutką na obraz Wschodu, budowany przez współczesne wydarzenia. „Nasz świat jest światem pozbawionym mapy, zagubiliśmy się. Musimy odnaleźć sens rzeczy. 'Busola’ pozwala odnaleźć Wschód, tzn. przypomnieć to, co zawdzięczamy tamtej części świata, przypomnieć o współzależności naszych losów. Zapomina się, że w stronę Wschodu ukierunkowane są kościoły w Europie, że patrząc z perspektywy Paryża, Mekka jest właściwie w tym samym kierunku co Jerozolima” – tłumaczy autor. „Zapominamy, że islam to kultura, która ma swoją filozofię, swoją wizję świata inną niż tylko przemoc. Tego nie chcemy widzieć. Wolimy skupiać uwagę na ekstremistach i fanatykach”.
Énard przyznaje, że projekt „Busoli” powstał dawno, gdy nie było jeszcze mowy o Państwie Islamskim, ale pisał ją, wiedząc już o horrorze tej wojny. „Musiałem pokazać po pierwsze, że islam i Orient nie powinny być utożsamiane ze ślepą przemocą i bezbrzeżną głupotą, i po drugie, że wszyscy jesteśmy trochę orientalni. Oczywiście, nie wolno zaprzeczać, że przemoc istnieje, że bracia Kouachi (autorzy zamachu na 'Charlie Hebdo’) krzyczeli 'Allahu Akbar’. Niestety, w Europie strach nie pozwala nam zobaczyć tej muzułmańskiej cząstki, która jest w nas” – zauważa pisarz. Rolę pomostu między Wschodem a Zachodem ma pełnić właśnie „Busola”.
Powieść zdobyła w 2015 roku prestiżową francuską Nagrodę Goncourtów. W tym roku walczy o Międzynarodową Nagrodę Bookera. 14 czerwca, w dniu, w którym kapituła wyda werdykt, „Busola” trafi do polskich księgarń nakładem Wydawnictwa Literackiego w przekładzie Magdaleny Kamińskiej-Maurugeon.
na podst.: Wydawnictwo Literackie, L?Orient Littéraire, L?Humanité
TweetKategoria: premiery i zapowiedzi
