„Uczennica mistrza” B.A. Shapiro – thriller o oszustwie i sztuce

28 maja 2022

„Uczennica mistrza” z Wydawnictwa LeTra to powieść o oszustwie i sztuce. Ale też o zbrodni i zemście. Jednak najważniejsza jest w niej przemiana głównej bohaterki, która z młodej, mało wiedzącej o trudach prawdziwego życia dziewczyny, na skutek zrządzeń losu, musi przejść przemianę w dojrzałą emocjonalnie, świadomą własnych wyborów kobietę.

W naszym codziennym życiu echa ze świata sztuki, szczególnie tej najcenniejszej, sztuki malarskich arcydzieł dochodzą z rzadka. Najczęściej są to newsy o kolejnej rekordowej cenie za obraz słynnego malarza, czasami też media elektryzuje informacja o kradzieży jakiegoś słynnego obrazu. Ten drugi przypadek zainspirował B.A. Shapiro do napisania powieści „Fałszerka obrazów”, której bohaterka ma za zadanie wykonać kopię słynnego, ukradzionego malowidła Edgara Degasa i tym samym zaplątuje się w skomplikowaną intrygę. Fabuła „Fałszerki obrazów” rozgrywa się współcześnie, choć znajdziemy w niej również migawki z przeszłości, z czasów kiedy ów francuski malarz tworzył swoje dzieła. Natomiast „Uczennica mistrza” to już w całości powieść retro, czy też – mówiąc dokładniej – retro thriller rozgrywający się w latach 20. ubiegłego wieku ze wszystkimi, atrakcyjnymi elementami wyliczonymi we wstępie. Jest tu również miejsce na romans, jednak romantyczne uniesienia, którym ulega młoda bohaterka, są niczym w porównaniu z tym, co zrzuca na nią perfidny los.

Paulien Mertens poznajemy już po wielkim skandalu, którego była jedną z głównych twarzy. Młodziutką dziewczynę razem z jej rodziną omotał przystojny, błyskotliwy szarlatan George Everard, wciągając ich w piramidę finansową, po czym uciekł z pieniędzmi. Zhańbiona Paulien zostaje przez swoją rodzinę wyklęta i wyrusza na emigrację z rodzinnej Anglii do Paryża, gdzie zmienia nazwisko na Vivienne Gregsby i ukrywa się przed opinią publiczną. Podobnie jak dwadzieścia kilka lat wcześniej uczynił Oscar Wilde, który po przegranym procesie również wyemigrował do Paryża i zmienił nazwisko. Tyle że słynny i tragiczny dandys miał wtedy czterdzieści kilka lat, a Paulien (teraz już jako Vivienne) nie ma nawet dwudziestu. Jak pisze B.A. Shapiro w powieści, „jest samiutka w świecie, którego nie rozumie, a wcześniejsze lekcje pianina, sztuki i dykcji zupełnie jej do takiego życia nie przygotowały”.

W Paryżu Vivienne szybko wkracza w świat miejscowej bohemy i rozpoczyna pracę dla amerykańskiego kolekcjonera dzieł sztuki Edwina Bradleya. „Uczennica mistrza” to przede wszystkim opowieść o stopniowej emancypacji, o tym, jak trudno funkcjonować w męskim świecie twardych reguł, kiedy mężczyźni tamtych czasów, czyli lat 20. XX wieku, traktują kobietę bardziej jak obiekt, który trzeba zdobyć, niż partnerkę na równych prawach lub zwykłą współpracownicę. Jednak przez wszystkie lata opisane w książce Vivienne uczy się nowych zasad, uczy się, jak przetrwać w męskim świecie, a polski tytuł dobrze odzwierciedla te starania. Dlaczego jednak bohaterka kilka lat później zostaje oskarżona o zlecenie zamordowania swojego pracodawcy? Czyżby cała nauka poszła w las? To już trzeba sprawdzić samemu podczas lektury tej wciągającej powieści.

Obie książki B.A. Shapiro wydane w Polsce są skarbnicą wiedzy na temat malarstwa. To thrillery skonstruowane w taki sposób, że pewne informacje na temat technik malowania, restaurowania czy reprodukowania słynnych dzieł stają się nieodzowne do wykreowania intrygi. Dzięki temu możemy dowiedzieć się wielu ciekawostek o życiu i dokonaniach postimpresjonistów, w tamtych czasach artystów bez grosza przy duszy, których sztuka w początkach XX wieku była społecznie nieakceptowana, a nawet wyśmiewana przez znawców malarstwa. Cóż, los bywa przewrotny i dziś Henri Matisse, jeden z bohaterów “Uczennicy mistrza”, jest uważany za jednego z największych i wpływowych malarzy XX wieku.

A skoro prawdziwi malarze Henri Matisse i Edgar Degas występują w obu powieściach, wypada powiedzieć o jeszcze jednym talencie B.A. Shapiro. Zarówno w „Uczennicy mistrza”, jak i wcześniej opublikowanej „Fałszerce obrazów” autorka sprawnie miesza fikcję z faktami. Opisana w „Uczennicy…” historia Vivien Gregsby i jej pracodawcy, Edwina Bradleya, została oparta na życiorysach rzeczywistych postaci, znanego kolekcjonera sztuki Alberta Barnesa i jego asystentki Violette de Mazia, ale powieść Shapiro idzie własnym torem, z wymyślonymi postaciami i dialogami.

Shapiro wylicza skrupulatnie wszystkie wymyślone lub zmienione na potrzeby fabuły fakty, bo chce być uczciwa wobec swoich czytelników. W rzeczywistości czytelnikom ta wiedza jest niepotrzebna. W wymyślone historie Shapiro po prostu wierzymy, chłoniemy opisy obrazów, sposobów ich malowania i fałszowania, ale też z taką samą fascynacją poznajemy tajniki oszustw opartych na pomysłowych przekrętach, czyli wykorzystujących ludzką naiwność piramidach finansowych. Sztuka zawsze łączy się z pieniędzmi – z ich nadmiarem lub ich brakiem – i te właśnie światy łączy w swoich książkach B.A Shapiro, dowodząc, że z powstawaniem wielkich dzieł wiąże się nie tylko poczucie piękna, ale też różnego rodzaju obsesje, wśród których nawyk kolekcjonowania jest najbezpieczniejszy. Bardziej przerażające jest to, co człowiek może uczynić lub poświęcić, aby wejść w posiadanie wymarzonego obrazu. Sztuka i oszustwo, ale także zbrodnia i zemsta – oto naczynia połączone, które znajdziecie w thrillerach B.A Shapiro z Wydawnictwa LeTra.

[tm]
fot. Lynn Wayne


Tematy: , , , , , , , ,

Kategoria: premiery i zapowiedzi