„Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” W. Bernarda Carlsona – opowieść o słynnym naukowcu, jego dziwnych wynalazkach i świetnym PR-ze

21 sierpnia 2020

Nikola Tesla nie tylko miał mnóstwo pomysłów, ale i smykałkę do tego, by je (oraz siebie) promować. Opublikowana pod koniec lipca książka „Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” W. Bernarda Carlsona wprowadza nas w świat jego dziwnych wynalazków. Z nich bodaj najbardziej kuriozalnym był oscylator, który dawał wynalazcy i jego znajomym (całkiem dosłownie) kupę radości.

O wkładzie Nikoli Tesli w badania nad prądem zmiennym, wypracowanie silnika indukcyjnego czy pilota można sobie przeczytać na Wikipedii. Ale w książce „Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” jest również mowa o nieco mniej kanonicznych wynalazkach tego serbskiego wynalazcy.

I tak na przykład Tesla opracował potężny mechaniczny oscylator – połączenie maszyny parowej i generatora prądu. Urządzenie nie spełniało jakoś wybitnie funkcji, które w założeniu miało spełniać. Ale Tesla i tak był nim zauroczony. Maszyna bowiem, gdy zasilano ją sprężonym powietrzem, wykonywała drobne oscylacje – pisał we wspomnieniach wynalazca. Kiedy ktoś stanął na platformie w pobliżu maszyny, te wibracje przenosiły się na jego ciało. „Wrażenie było dziwaczne i przyjemne zarazem, zaprosiłem moich asystentów, by spróbowali. Uczynili to i byli równie jak ja zadziwieni i zadowoleni” – zanotował Tesla.

Szybko jednak okazało się, że po tym eksperymencie należy szybko udać się do toalety. „Ci z nas, którzy pozostali dłużej na platformie, poczuli niewysłowioną i pilną potrzebę, którą trzeba było natychmiast załatwić” – cytuje Teslę autor książki. Okazało się bowiem, że układ pokarmowy ochotników był tymi oscylacjami… bardzo poruszony.

Tesla wnioskował, że szybkie wibracje pomagają przesunąć pokarm przez jelita i mogą pomagać w zwalczaniu niestrawności. Opisywał, że on i jego koledzy – wśród nich także pisarz Mark Twain (raczej nie było w otoczeniu Tesli wielu kobiet) – cierpieli choćby na niestrawność, nudności, zaparcia, wzdęcia, a po tygodniu tzw. terapii mechanicznej – przypadłości te znikały.

Nikola Tesla podczas jednego ze swych eksperymentów.

Ale przejdźmy do poważniejszych tematów. W biografii przeczytamy, jakim mistrzem PR-u był Tesla. Innowator ten świetnie rozumiał, że żeby osiągnąć sukces, musi sobie zyskać przychylność wielu osób – inwestorów, klientów, ówczesnych naukowych autorytetów, publiczności. A w tym pomaga widowisko.

„Promocja wynalazków wymagała pewnych umiejętności stworzenia odpowiedniej iluzji. Ludzie nie są przecież skłonni inwestować w wynalazki wykonane z puszek; inwestują raczej w coś, co pobudza ich wyobraźnię. By przyciągnąć ludzi, należało sięgać po metafory, legendy i motywy ważne dla danej kultury” – pisze W. Bernard Carlson.

I opisuje jak Tesla zdekonstruował eksperyment z jajkiem Kolumba, aby zyskać sobie przychylność inwestorów w badaniach prądu przemiennego. Otóż wynalazca umieścił czterocewkowy magnes pod blatem stołu, postawił na stole pokryte miedzią jajko i kilka metalowych kul. Następnie „podłączył prądy w dwóch fazach do magnesu, a jajko i kule zaczęły się obracać”. Inwestorzy – pod sporym wrażeniem tego zgrabnego tricku – byli potem bardziej skłonni sypnąć pieniędzmi.

Tesla zawsze też, kiedy dawał wykłady, starał się zachwycić publiczność pięknem swoich eksperymentów. Podczas występów próżniowe rurki zmieniały się w jego rękach w miecze świetlne, między metalowymi kulami przeskakiwały 15-centrymetrowe iskry. Publiczność mogła też oglądać świecące przewody i wibrujące świetliste okręgi.

Tesla przyjaźnił się też z wydawcami i wielokrotnie zapraszał do swoich pracowni reporterów. A to potem – kiedy była wątpliwość – pomagało mu sprzedawać publiczności opowieści, że to on wynalazł jakieś rozwiązanie jako pierwszy. Tesla poświęcił także wiele czasu, by przygotować książkę o sobie, która podpierała jego prestiż. Wynalazca dbał też o to, by wynajmować świetnych fotografów, którzy uwiecznią jego widowiskowe projekty. Nawet dziś nie mamy zbyt wielu aż tak dbających o swój wizerunek naukowców… A ten PR na pewno pomógł Tesli zdobyć status naukowej gwiazdy jeszcze za swojego życia.

Książka „Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” W. Bernarda Carlsona ukazała się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego.