„Tamara Łempicka” ? graficzna opowieść autorstwa Virginie Greiner i Daphné Collignon o ikonie art déco

17 grudnia 2019

Wyemancypowana, fascynująca i utalentowana ? Tamara Łempicka była ikoną malarstwa epoki art déco. Portret nietuzinkowej artystki uwieczniły Virginie Greiner i Daphné Collignon na kartach komiksu, który ukazał się właśnie nakładem Wydawnictwa Marginesy.

Prawie wszyscy znają jej obrazy, choć rzadko wiedzą, kto je namalował. Tymczasem za nietuzinkowymi dziełami stała nietuzinkowa osoba, silna i niezależna kobieta, dla której nocne życie stanowiło inspirację do pracy.

Prawdopodobnie urodziła się w Warszawie w 1898 roku. Jej ojciec był rosyjskim Żydem, a matka pochodziła z zamożnej i wpływowej polskiej rodziny. Pierwszych przeżyć natury estetycznej doznała w wieku 12 lat, gdy podczas podróży do Włoch odkryła renesansowych malarzy. Ich twórczość utwierdzi ją kilka lat później w przekonaniu, aby poświęcić się działalności artystycznej. Wkrótce po jej ślubie z polskim hrabią Tadeuszem Łempickim wybucha rewolucja październikowa. Tamara wraz z siostrą i mężem porzuca dobytek i wyjeżdża do Paryża. Tam postanawia wznowić studia artystyczne. Niebywały talent i charakterystyczny styl malowania szybko zyskują jej rozpoznawalność.

Komiks autorstwa scenarzystki Virginie Greiner i rysowniczki Daphné Collignon nie przedstawia całego życia malarki. „Kiedy masz do zagospodarowania 46 stron, musisz dokonywać wyborów” ? przyznaje Greiner. Autorki postanowiły zatem skupić się na samym początku paryskiego okresu w życiu Tamary Łempickiej, gdy następuje rozkwit jej kariery. To dla niej skomplikowany czas. Jako młoda, obiecująca artystka pojawia się na francuskich salonach. Jej twórczością i magnetyczną osobowością zaczynają interesować się m.in. Andre Gide, Jean Cocteau, Sidonie-Gabrielle Colette, a portrety zamawiają majętne osobistości. Tymczasem sytuacja w domu robi się coraz bardziej napięta. Rozżalony mąż czuje się zaniedbywany. Chciałby, żeby Tamara, jak wszystkie inne kobiety i matki, wieczory spędzała z rodziną, a szczególnie z córką. Ona jednak nie ma zamiaru rezygnować ze swojej niezależności. Musi wszystkiego spróbować ? potrzebuje nocnych zabaw, długich rozmów z zaprzyjaźnionymi artystami i przelotnych romansów z przedstawicielami obojga płci. To bowiem jest budulcem dla jej malarstwa i sprawia, że powstające obrazy są tak niezwykłe. A tym samym pozwala utrzymać rodzinę na przyzwoitym poziomie.

Tamara nie jest twardą, pozbawioną serca matką. Potrafi okazywać uczucia swojej córce. Żyje jednak w czasach ewolucji obyczajów i obraca się wśród elit w mieście, które uchodzi za kulturalną stolicę Europy. Lada chwila, wraz z nadejściem wielkiego kryzysu, ten świat przepychu i upojnych zabaw ma odejść w niebyt, ale póki istnieje, Tamara chce korzystać z niego w pełni jako prawdziwie wyzwolona kobieta. Komiks Virginie Greiner i Daphné Collignon oddaje klimat tych szalonych lat, nawiązując do stylistyki art déco, a nawet malarstwa samej Łempickiej. „Choć nie jest to rekonstrukcja historyczna, zainspirowały mnie jej obrazy” ? mówi Collignon. „To, co nas zainteresowało, to dramatyczna strona postaci. Nie wiemy, czy Tamara była szczęśliwa, ale to, co nas najbardziej uderzyło, to jej niesamowita siła witalna!” ? dodaje rysowniczka.

Przed wybuchem wojny w 1939 roku twórczość Tamary Łempickiej odeszła w zapomnienie. Potrzeba było wielu lat, aby ponownie ją doceniono, a jej obrazy znalazły się w kolekcjach m.in. Madonny, Barbry Streisand i Jacka Nicholsona. Dziś artystka jest ikoną art déco ? stylu, który nierozerwalnie kojarzy się z epoką tak plastycznie uchwyconą na kartach komiksu.