Ostatni wielki wywiad z Andriejem Tarkowskim po raz pierwszy w książkowym wydaniu
28 września, po raz pierwszy w wydaniu książkowym, ukaże się ostatni wielki wywiad, jakiego reżyser Andriej Tarkowski udzielił przed śmiercią. Publikacja „Zwierciadło. Andriej Tarkowski w rozmowie z Jerzym Illgiem i Leonardem Neugerem” ukaże się nakładem wydawnictwa Znak.
Andriej Tarkowski, wielki mistyk światowego kina, nazwany „duchowym geniuszem ze Wschodu”, przez większą część życia tworzył w ZSRR. Tam debiutował na wielkim ekranie „Dzieciństwem Iwana”, opowiadającym o tragizmie wojny z perspektywy dotkniętego nią chłopca. Obraz został nagrodzony weneckim Złotym Lwem i bardzo pozytywnymi recenzjami na całym świecie.
Od następnego filmu, „Andrieja Rublowa”, zaczęły się kłopoty reżysera z cenzurą (z powodu częstych odniesień do religii i wolności człowieka), nie opuszczające go także przy ekranizacji powieści Stanisława Lema „Solaris”. Reżyser musiał kamuflować liczne treści w autobiograficznym „Zwierciadle”, zaś budżet ostatniego filmu wyprodukowanego w ZSRR, „Stalkera”, został dramatycznie obniżony, a szerokie drogi dystrybucji pozamykane.
W roku 1985, kiedy doszło do wywiadu z Jerzym Illgiem i Leonardem Neugerem, Tarkowski realizował w Sztokholmie swój ostatni ? jak miało się okazać ? film „Ofiarowanie”. Był on, podobnie jak wcześniejsze obrazy rosyjskiego reżysera, poetycką parabolą o duchowej sytuacji człowieka i zagrożeniu apokalipsą – przybierającą różne wcielenia i kostiumy. Tarkowski był w tym czasie banitą, po decyzji pozostania na Zachodzie pozbawionym obywatelstwa ZSRR. Chroniony przez sztab współpracowników, był absolutnie niedostępny dla dziennikarzy.
Do niezwykłego spotkania Andrieja Tarkowskiego z Jerzym Illgiem i Leonardem Neugerem doszło dzięki temu, że czujący się obco na Zachodzie reżyser chciał porozmawiać z ludźmi, którzy będą mogli go zrozumieć. Panowie wybrali się na spotkanie z Tarkowskim zorganizowane w sztokholmskim kinie Fagel Bla, aby pierwszy raz zobaczyć na oczy legendarnego już wówczas twórcę. Tak we wstępie do książki Jerzy Ilg wspomina rozczarowanie pytaniami zadawanymi reżyserowi: „’To oni, mając możliwość rozmowy z tak fantastycznym człowiekiem, dowiedzenia się tylu ciekawych rzeczy, zadają mu tak płaskie, akademickie pytania?’ ? pomyślałem. Z tej irytacji ? którą, jak widziałem, podzielał także Tarkowski ? zrodził się szalony plan: 'A może udałoby się wykorzystać tę okazję, to, że jestem w Sztokholmie w tym samym czasie co on ? i postarać się o możliwość spotkania i wywiadu?'”
Okazja do przeprowadzenia wywiadu pojawiła się kilka tygodni później i zaskoczyła redaktora. Na przygotowanie pytań była zaledwie jedna noc, a spotkanie miało trwać pół godziny. Trudności zdawały się mnożyć ? niedostępność filmów, brak dyktafonu, brak tłumaczy. Jednak dzięki energii i determinacji udało się je przezwyciężyć, a początkowo krótki wywiad przerodził się w długą rozmowę, zakończoną już w mieszkaniu reżysera. Rozmowa okazała się fascynującym dialogiem o sztuce, historii i wolności. W tle jednak była choroba reżysera, z której rozmówcy nie zdawali sobie sprawy. Rok później twórca „Nostalgii” zmarł w Paryżu, nie zobaczywszy więcej ojczyzny. Rozmowa z Illgiem i Neugerem była ostatnim wielkim wywiadem, jakiego udzielił. Opublikowana już po jego śmierci i odebrana jako duchowy testament artysty, doczekała się przekładów na kilkanaście języków. W 30. rocznicę śmierci reżysera po raz pierwszy ukazuje się w wydaniu książkowym.
fot. Wikimedia Commons
źródło: Znak
Kategoria: premiery i zapowiedzi
