„Córka rzeźbiarza” – autobiograficzna książka Tove Jansson pod patronatem Booklips.pl

13 stycznia 2016

corka-rzezbiarza-premiera
13 stycznia nakładem wydawnictwa Marginesy ukazała się autobiograficzna książka Tove Jansson zatytułowana „Córka rzeźbiarza”. Jest to pierwszy zbiór opowieści, który autorka „Muminków” stworzyła z myślą o dorosłych czytelnikach. W książce pisarka powraca do czasów dzieciństwa i opowiada o rodzicach, a także o sztuce i miłości.

Tove Jansson nigdy nie napisała klasycznej autobiografii, choć przez całe życie tworzyła autoportrety ? w książkach, listach, ilustracjach i obrazach. W 1959 roku, rok po śmierci ukochanego ojca, Victora Janssona, stworzyła kilka krótkich tekstów opowiadających o dziecku i rodzicach artystach. Jesienią 1967 roku pisała w liście do przyjaciółki: „teraz nie piszę już dla dzieci, ale o pewnym dziecku ? dla dorosłych. Ciężko jest i ekscytująco bez pomocy Doliny Muminków”.

W „Córce rzeźbiarza” Tove Jansson nie kryła już historii rodzinnych pod płaszczem muminkowej metafory, nie wymyślała imion dla swoich bohaterów. Opowiadała o zabawach, przygodach, o domu, a przede wszystkim o wspaniałej rodzinie i miłości, bez których z pewnością niełatwo byłoby jej stać się jedną z najwybitniejszych artystek XX wieku.

A jak doszło do powstania tomu? Tę historię przytacza Boel Westin, autorka biografii „Tove Jasson. Mama Muminków”. Poproszona przez jeden z magazynów „o tekst z bożonarodzeniowym przepisem z dzieciństwa, Tove zaproponowała mu w zamian 'bezprzepisową’ historie? o fińskich i szwedzkich zwyczajach podczas świąt u Janssonów ? jeden wielki chaos, podsumowała, jako przykład podając obchodzenie dnia Świętej Łucji w Boże Narodzenie. To wspomnienie dało początek opowieściom z 'Córki rzeźbiarza’, która ukazała się jesienią 1968 roku. Był to kolejny literacki punkt zwrotny, bardziej wyrazisty niż 'Tatuś Muminka i morze’. Pierwsza książka dla dorosłych, bez rysunków, bez trolli”.

W 'Córce rzeźbiarza’ znalazły się opowiadania o matce, ojcu i dziecku, o sztuce i miłości. Praca i uczucie to jeden z tematów, drugim jest rzeźba i ilustracje. „Opowieści córki mówią o twórczym ojcu, ale w równym stopniu o twórczej matce. W praktyce sztuka miała swoja? hierarchie?: tato rzeźbi, mama rysuje zarobkowo, ale słowa należą do niej. 'Mamine opowiadania’ zajmują oczywiste miejsce w świecie dziecka. Opowiadanie staje się taka? sama? świętością, jaka? jest sztuka, i przybiera formę ceremonii równie ważna? jak odlewanie figur z gipsu, otoczone szacunkiem i powaga?” – zauważa Westin, dodając, że w „Córce rzeźbiarza” Jansson opisała swoją wersję dziecięcych lat. „Mieści się w niej artystyczna topografia, para ludzi sztuki i myślenie obrazami, którym przesiąkają język i życie”.

Atos Wirtanenen, wieloletni przyjaciel Tove, po przeczytaniu tej książki napisał do autorki list, w którym udzielał jej najwyższych pochwał: „Mam nadzieję, że będziesz kontynuowała tę baśń w swoim życiu. Piszesz dla ludzi w każdym wieku. Jestem obecnie na dobrej drodze ku 100 [latom], ale czułem się, jakbym miał 10 [lat], gdy Cię czytałem. Sama jesteś w każdym wieku, najmłodsza i najstarsza, i wciąż na początku swojego życia, które przeżyłaś już kilka razy. Jest na to krótkie i precyzyjne słowo: geniusz”.

Książka zachwyciła nie tylko Atosa Wirtanenena. Po ukazaniu się jesienią 1968 roku należała w Finlandii do szwedzkojęzycznych bestsellerów. Nic więc dziwnego, że wiele osób dopytywało się o kontynuację, ale takowej Jansson nigdy nie miała w planach. „Nie, nie pozwolę 'Córce rzeźbiarza’ dorosnąć” ? powiedziała w jednym z wywiadów. „Nie zamierzam zabierać się do opisywania tego, co się z nią działo potem, interesuje mnie wyłącznie dziecięcy rodzaj przeżywania”.

Tove Marika Jansson (9 sierpnia 1914 – 27 czerwca 2001) to fińska pisarka szwedzkojęzyczna, malarka, ilustratorka i rysowniczka komiksów, znana najbardziej jako autorka książek o Muminkach. Jej ojciec Viktor Jansson był rzeźbiarzem, a matka, Signe ? projektantką. Jej bracia również byli artystami: Per Olov Jansson fotografem, Lars Jansson autorem tekstów i rysownikiem komiksowym. Studiowała malarstwo w Sztokholmie, później w Akademii Sztuki Ateneum w Helsinkach. Przez czterdzieści lat, aż do śmierci, żyła ze swoją partnerką, graficzką Tuulikki Pietilä ? autorką wielu rysunków do jej książek.

Publikacja pierwszej powieści Jansson, „Małe trolle i duża powódź”, napisanej w 1939 roku, miała miejsce w 1945 roku (wyd. polskie 1995), jednak największą sławę przyniosły jej utwory przedstawiające świat Doliny Muminków. Oprócz cyklu o Muminkach Jansson jest także autorką książek dla dorosłego odbiorcy, twórczynią dzieł plastycznych (obrazów i fresków) i ilustratorką książek (m.in. Tolkiena i Carrolla). Odznaczona została Medalem Hansa Christiana Andersena ? międzynarodową nagrodą dla twórców książek dla dzieci, a w 1994 ? Nagrodą Szwedzkiej Akademii. Książki o Muminkach zostały przetłumaczone na 34 języki i wydane w milionach egzemplarzy.

„Córka rzeźbiarza” w przekładzie Teresy Chłapowskiej to kolejna pozycja z dorobku autorki wydana nakładem wydawnictwa Marginesy. Do tej pory ukazał się jej zbiór opowiadań dla dorosłych czytelników „Wiadomość”, a także biografia pióra Boel Westin „Tove Jansson. Mama Muminków”. Na marze 2016 roku Marginesy zapowiadają premierę tomu z korespondencją Tove Jansson w przekładzie Justyny Czechowskiej.

„Córka rzeźbiarza” wydana została pod patronatem Booklips.pl.

fot. Hans Gedda/Wikimedia Commons

Tematy: , , , , , ,

Kategoria: premiery i zapowiedzi