Zapowiedź wznowienia antysemickich pamfletów Céline’a przedmiotem sporu we Francji

7 grudnia 2017

Francuskie wydawnictwo Gallimard zapowiedziało na maj 2018 roku wznowienie w jednym tomie antysemickich pamfletów Louisa-Ferdinanda Céline’a. Publikacja ma być opatrzona komentarzem krytycznym oraz stosowną przedmową, ale sprawa i tak wywołała kontrowersje. Przedstawicielska Rada Żydowskich Instytucji we Francji uważa, że ponowne wydanie tych dzieł nie jest niczym więcej, jak próbą rehabilitacji poglądów autora powieści „Podróż do kresu nocy”.

Trzy antysemickie pamflety Céline’a, opublikowane kolejno w 1937, 1938 i 1941 roku, zostały po wojnie przez samego autora obłożone zakazem ponownych publikacji, co spowodowało, że na rynku wtórnym osiągają dziś cenę 25 tysięcy euro. Później teksty zostały wznowione w Quebecu, gdzie prawa autorskie przechodzą do domeny publicznej po 50 latach od śmierci twórcy. Niektórzy sprytni handlarze przywozili więc do Francji walizki wypchane książkami i rozprowadzali egzemplarze nielegalnie na lokalnym rynku po wysokich cenach. Wciąż jednak dostęp do tych pamfletów był bardzo ograniczony. Może to się zmienić w maju 2018 roku.

Wdowa po pisarzu, 105-letnia Lucette Destouches, wraz ze swoim wiernym prawnikiem, François Gibaultem, uznała, że skoro dostęp do tych dzieł, wprawdzie ograniczony, ale jednak jest, nie ma sensu respektować dalej woli męża i zabraniać publikacji. Powody mogą być również natury materialnej. Sędziwa kobieta potrzebuje 24-godzinnej opieki medycznej, która wiąże się z zatrudnieniem i opłaceniem trzech osób na pełnym etacie. Najwyraźniej prawa autorskie ze sprzedaży dostępnych od lat dzieł Céline’a, dziś publikowanych we Francji głównie w edycjach kieszonkowych, nie wystarczają na sfinansowanie tego personelu. Dodatkowym źródłem dochodu mogłyby być adaptacje kinowe, ale na razie nie ma chętnych do przeniesienia powieści pisarza na ekran.

Żaden z tych powodów nie wydaje się przekonywać Francisa Kalifata, prezesa Przedstawicielskiej Rady Żydowskich Instytucji we Francji, który twierdzi, że nie widzi sensu we wznawianiu pamfletów, „szczególnie teraz, w czasie, gdy francuscy Żydzi przechodzą trudny okres w naszym kraju, gdzie antysemityzm rośnie w bardzo szybkim tempie”.

Według Kalifata krytyczny komentarz w żaden sposób nie ograniczy oddziaływania tych tekstów. „Ponownie wydaliśmy 'Mein Kampf’ Hitlera z krytycznym opracowaniem, ale to nie przeszkodziło neonazistom i innym negacjonistom w kupieniu książki. Poza niektórymi intelektualistami i wielbicielami Céline’a prawdopodobnie przyciągnie to antysemitów” ? powiedział, dodając, że publikacji ma towarzyszyć kampania medialna w prasie, która prawdopodobnie dotrze jedynie do publiczności przychylnej poglądom pisarza.

Przedstawicielska Rada Żydowskich Instytucji we Francji zapowiedziała, że z czujnością przyjrzy się książce i zawartych w niej materiałach krytycznych.

Na zdjęciu poniżej oryginały pamfletów Louisa-Ferdinanda Céline’a: