Szwedzki uczony twierdzi, że słynny poemat „Beowulf” jest znacznie starszy, niż sądzono, i nie powstał w Anglii, lecz w Skandynawii
Bo Gräslund, ceniony emerytowany profesor archeologii na Uniwersytecie w Uppsali (Szwecja), spędził osiem lat na badaniu „Beowulfa”. Wnioski, którymi podzielił się publicznie, podważają wiele oficjalnych informacji na temat poematu. Uczony jest przekonany, że utwór ten jest znacznie starszy, niż dotychczas sądzono, a co ważniejsze ? nie powstał w Anglii, lecz w Skandynawii.
Od wielu lat „Beowulf” uchodzi za pierwszy poemat narracyjny stworzony w języku angielskim. Najstarszy zachowany rękopis datuje się na 975-1025 rok, chociaż naukowcy uważają, że oryginał musiał powstać pomiędzy VIII a XI wiekiem. Autorstwo dzieła przez lata było przedmiotem sporu. Wiosną 2019 roku podjęto próbę ustalenia, czy poemat został napisany przez jednego pisarza, czy raczej skompilowano go z kilku źródeł. Wyniki badania wykazały, że była to jedna osoba.
Z większością tych wniosków nie zgadza się profesor Bo Gräslund. Z analiz, które przedstawił w swej pracy zatytułowanej „Beowulfkvädet”, dowiadujemy się, że wprawdzie nie ma dowodów na historyczność samego Beowulfa, to jednak niektóre postacie, miejsca, przedmioty i wydarzenia opisane w poemacie można historycznie zweryfikować. Profesor przyjrzał się etnonimom występującym w utworze, co pozwoliło mu ustalić, że „Beowulf” najprawdopodobniej powstał na Gotlandii.
Na korzyść tego, że dzieło pochodzi ze Szwecji, przemawia wiele czynników. Gräslund zwraca uwagę na złote pierścienie, charakterystyczne miecze, hełmy i kolczugi opisane w poemacie. Niektóre z tych artefaktów były praktycznie nieznane we wczesnej kulturze anglosaskiej. Pierścienie na terenie Wielkiej Brytanii pojawiają się dopiero w wykopaliskach archeologicznych z epoki Wikingów. Tymczasem w „Beowulfie” wymienia się je 44 razy, a za każdym razem, gdy są szczegółowiej charakteryzowane, to wspomina się, że zostały wykonane ze złota. Gräslund pyta, skąd angielski poeta z ok. 700 roku mógłby wiedzieć o złotych pierścieniach, które nie występowały w kulturze brytyjskiej, a w skandynawskiej znikły pod koniec VI wieku?
To samo tyczy się mieczy. Jedynie trzy sztuki tego rodzaju broni z przedziału czasowego od 400 do 1000 roku znaleziono na terenie Anglii (większość, bo aż siedemdziesiąt siedem, pochodzi z Francji, Niemiec i Skandynawii). A jeden z tych trzech ? odkryty na stanowisku archeologicznym Sutton Hoo ? prawdopodobnie jest szwedzki. Z kolei jedyna kolczuga, na którą kiedykolwiek natrafiono w Wielkiej Brytanii, pochodzi z tego samego stanowiska, co czyni ją unikalnym przedmiotem z tego okresu w kontekście angielskim.
Gräslund zwraca też uwagę na fakt, że opisy kremacji w „Beowulfie” zostały opisane tak wiernie, że trudno nie zastanawiać się, czy chrześcijański poeta z ok. 700 roku był w stanie dokonać tego równie szczegółowo. Zresztą same motywy chrześcijańskie wydają się być dodane jako ozdoba tekstu. W swoim rdzeniu zaś poemat jest pogański. To z kolei prowadzi Gräslunda do hipotezy, że „Beowulf” powstał w połowie VI wieku w formie eposu przekazywanego ustnie.
Jak to się stało, że poemat trafił do Wielkiej Brytanii? Pewności nie ma, ale wiadomo, że Raedwald, król Anglii Wschodniej, ożenił się z pogańską księżniczką, która chciała go odciągnąć od chrześcijaństwa. To przypuszczalnie jego grób znajduje się w Sutton Hoo, a oprócz wspomnianego miecza i kolczugi znajduje się w nim wiele artefaktów o wyraźnie szwedzkim pochodzeniu. Czy te przedmioty były darem ślubnym szwedzkiej księżniczki? Czy przeprowadzając się do Anglii, zabrała ze sobą barda, dzięki któremu historia o Beowulfie zaczęła krążyć po kraju, dopóki nie została spisana przez chrześcijańskiego skrybę około 700 roku? Tego nigdy się nie dowiemy, ale hipoteza brzmi całkiem prawdopodobnie. Badania Gräslunda nie przekonują jednak wszystkich. Profesor Rachel Burns z Uniwersytetu Oksfordzkiego zgadza się, że wiele fragmentów poematu może opierać się na ustnych legendach pochodzących z krajów skandynawskich, ale nadal uważa, że autorem dzieła był Anglik.
[am]
TweetKategoria: newsy
