Przed wileńskim ratuszem postawiono rekonstrukcję pomnika Adama Mickiewicza autorstwa Zbigniewa Pronaszki

21 lipca 2021

Instytut Adama Mickiewicza informuje, że przez najbliższe pół roku przed wileńskim ratuszem będzie stać sześciometrowa rzeźba polskiego wieszcza wzorowana na historycznym projekcie Zbigniewa Pronaszki. To część wystawy, której głównym motywem są niezrealizowane inicjatywy architektoniczne XX-wiecznego Wilna.

Na stronie Instytutu Polskiego w Wilnie można przeczytać, że w XX wieku powstało ponad sto projektów „urbanistycznych, architektonicznych, memorialnych i inżynieryjnych”, które nie doczekały się realizacji. Z różnych powodów – czasami po prostu brakowało funduszy, w innych przypadkach pomysły oceniano jako zbyt śmiałe czy ekscentryczne. Właśnie otwarta w Muzeum Wileńskim wystawa ma te projekty przypomnieć. „Zapraszamy do podjęcia decyzji, które projekty upiększyłyby Wilno, a które przyprawiłyby nas dzisiaj o ból głowy” – pisze Instytut Polski w Wilnie.

Rzeźba, która pojawiła się przed wileńskim ratuszem, to rekonstrukcja pomnika Adama Mickiewicza z lat 20. XX wieku. Jego autorem był polski rzeźbiarz Zbigniew Pronaszko. Według pierwotnych założeń rzeźba miała być jeszcze wyższa: Pronaszko wyobrażał ją sobie jako 12-metrowy monument z brązu bądź betonu. Pomnik miał stanąć przed ratuszem. Ostatecznie jednak włodarze Wilna odrzucili projekt jako „zbyt nowoczesny”. Pronaszko nadał mu formę kubistyczną, postać Mickiewicza miała ostre rysy twarzy i krój szat. Wśród krytyków takiego przedstawienia wieszcza był m.in. Stanisław Cat-Mackiewicz, przeciwnik awangardy.

Pomnikiem zainteresowało się jednak wojsko. Za zgodą Józefa Piłsudskiego na dziedzińcu koszar 1 Pułku Piechoty Legionów postawiono jego makietę w skali 1:1, która wykonana była z otynkowanych desek sosnowych zabezpieczonych smołą okrętową. W uroczystym odsłonięciu takiej wersji monumentu brał udział w 1924 roku sam marszałek.

Odsłonięcie makiety pomnika Adama Mickiewicza autorstwa Zbigniewa Pronaszki, u dołu zdjęcia widać Józefa Piłsudskiego po złożeniu wieńca (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe).

Władze miasta chciały zbudować własny pomnik. Dwukrotnie ogłaszano konkurs, jednak zawirowania historyczne uniemożliwiły jego postawienie. W 1939 roku makietę Pronaszki zniszczyło uderzenie pioruna. Na pojawienie się rzeźby Mickiewicza w Wilnie trzeba było poczekać aż do 1984 roku, a jej autorem został ostatecznie litewski artysta Gediminas Jokūbonis.

Dzieło projektu Pronaszki dopiero teraz stanęło w miejscu, w którym według ambicji artysty miało się znaleźć. Rekonstrukcja pomnika Mickiewicza to największy eksponat wystawy, która pozostanie otwarta dla zwiedzających do 9 stycznia 2022 roku. Goście będą mogli obejrzeć niektóre z modeli w formie trójwymiarowej na mapie Wilna, zapoznać się z rysunkami, zdjęciami i filmami, a także wziąć udział w wykładach i odczytach. Ponadto jesienią pojawi się też księga niezrealizowanych wileńskich projektów.

📣📣 Ruošiamės „Neįgyvendinti XX amžiaus Vilniaus projektai“ parodos atidarymui jau šį trečiadienį, liepos 2️⃣1️⃣d.! O…

Opublikowany przez Lenkijos institutas Vilniuje – Instytut Polski w Wilnie Poniedziałek, 19 lipca 2021

 
[kch]

Tematy: , , ,

Kategoria: newsy