Ogłoszono nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia 2021. Kto ma szansę otrzymać Literacką Kostkę?
Poznaliśmy 20 nominowanych książek, które powalczą w tym roku o Nagrodę Literacką Gdynia. Ze względu na sytuację epidemiologiczną ogłoszenie odbyło się online: w mediach społecznościowych oraz na stronie internetowej nagrody. Laureatów poznamy podczas uroczystej gali 27 sierpnia.
W 2021 roku o nominację do Nagrody Literackiej Gdynia ubiegało się aż 512 tytułów. To druga najliczniejsza edycja pod względem nadesłanych propozycji książkowych w 16-letniej historii nagrody. Do konkursu można było zgłaszać książki napisane w języku polskim oraz wydane po raz pierwszy w 2020 roku.
Kapituła wybrała spośród nich 20 tytułów – po pięć w czterech kategoriach: esej, poezja, proza oraz przekład na język polski.
„To był znakomity rok dla eseju” – mówił członek kapituły Adam Lipszyc, ogłaszając listę nominowanych esejów. „W tym roku, aby otrzymać nominację w tej kategorii, nie wystarczyło napisać dobrej lub nawet bardzo dobrej książki. Trzeba było napisać książkę kapitalną. Takie właśnie są teksty, które ostatecznie wybraliśmy. Jesteśmy zdania, że tych pięć fantastycznie napisanych, odkrywczych książek, od których człowiek robi się mądrzejszy, a świat lepszy, po prostu trzeba przeczytać” – dodał. Nominacje w kategorii „eseistyka” otrzymali: Jakub Kornhauser za cyklistyczno-krakowskie „Premie górskie najwyższej kategorii” (wyd. Książkowe Klimaty), Joanna Krakowska za „Odmieńczą rewolucję. Performans na cudzej ziemi” (wyd. Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), w której autorka zabiera nas w świat nowojorskiej kontrkultury, Rafał Księżyk i jego opowieść o polskiej muzyce niezależnej pt. „Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993” (Wydawnictwo Czarne), Piotr Paziński za inspirowane prozą Schulza, Rotha i Lema „Atrapy stworzenia” (wyd. Austeria) oraz Jakub Skurtys za jedną z głośniejszych książek krytyczno-literackich ostatnich lat – „Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku” (Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza).
W kategorii „poezja” konkurencja była równie silna. Tu piątkę nominowanych przedstawiła Eliza Kącka, a znaleźli się w tym gronie: Cezary Domarus – „spadkobierca awangardy, poeta zdań oznajmujących oraz pytań generalnych”, a także wyłącznie błędnych tez na temat rzeczywistości – za książkę „Trax” (Wydawnictwo J), Ewa Jarocka – „koneserka niepokoju”, „poetka zaklęć, czarów, zamawiań i wiedzy, która jednak nie daje się ująć w jakiekolwiek równania” – z tomem „Cienie piszczących psów” (Wydawnictwo Kwadratura), Radosław Jurczak za „Zakłady holenderskie” (wyd. Biuro Literackie) udowadniające, że kosmiczny wymiar literatury może się jeszcze odrodzić w poezji łączącej głęboki proroczy ton z ironicznym zgrzytem elektronicznych przełączników, Justyna Kulikowska za tom „Tab_s” (WBPiCAK w Poznaniu), w którym pojmowanie poezji jest tak swobodne, jak zwodnicze, i tak odmienne od przyzwyczajeń czytelnika, jak Google od Gogola, oraz Natalia Malek i jej „Karapaks” (WBPiCAK w Poznaniu), za brawurową pracę ze słowem i wyobraźnię, dzięki której nawet najbardziej szalony paradoks staje się niemal szarą rzeczywistością.
„Proza” od dawna jest polem emocjonującej rywalizacji. W tym roku – jak ogłosiła członkini jury Dorota Kozicka – kapituła postanowiła uhonorować nominacją Waldemara Bawołka za „Pomarłych” (Wydawnictwo Czarne), zbiór mikropowieści o zmarłych znajomych narratora. Siłą tych historii jest „konkret i zwyczajność, opisane jednak z poetycką intensywnością i filozoficznym namysłem”. Dominikę Horodecką doceniono za „Wdech i wydech” (Wydawnictwo Warstwy), debiutancką opowieść o dzieciństwie i dorastaniu, w której uwagę „zwraca przede wszystkim sposób opowiadania – jędrna i jednocześnie dziecięco-naiwna narracja skupia się na szczególe oraz tym, co skrywane i wstydliwe”. Agnieszka Jelonek otrzymała nominację za „Koniec świata, umyj okna” (Wydawnictwo Cyranka) – poruszającą opowieść pokazującą przeżycia bohaterki, która balansuje na granicy choroby i normalności. Jurorzy zwrócili też uwagę na Elżbietę Łapczyńską i „Bestiariusz nowohucki” (wyd. Biuro Literackie), czyli zbiór ośmiu opowieści osadzonych w latach 50. ubiegłego stulecia, w czasach, gdy budowano Nową Hutę. Jak podkreślono, w tej książce „gawęda, obrzędowość i magia splatają się z realnością, brutalnością i namacalnością ciężkiej fizycznej pracy, brudu i przemocy”. Trzecią w dorobku nominację otrzymał Andrzej Muszyński, tym razem za „Bez. Balladę o Joannie i Władku z jurajskiej doliny” (Wydawnictwo Literackie) – powieść o bezdzietnym małżeństwie, bezpłodności i depresji, osadzoną w prowincjonalnej codzienności, obserwowanej z perspektywy obcego, „w szorstki i poetycki sposób opisującą krajobrazy i emocje”.
Nominowanych w kategorii „przekład na język polski” jest tym razem wyjątkowo sześcioro, a przedstawił ich równie wyjątkowo – podczas próby swojego zespołu – Tomasz Swoboda. Na liście znalazły się dwa przekłady z języka angielskiego, dwa z języków słowiańskich i jeden z języka litewskiego. Doceniono Magdę Heydel za przekład „Opowiadań” Katherine Mansfield (Wydawnictwo Officyna) – książki trzymającej w napięciu niewypowiedzianych uczuć i po omacku identyfikowanych stanów emocjonalnych, do oddania których trzeba było wielkiej tłumaczki, Zbigniewa Macheja za „Pojęcia podstawowe” Petra Krála (Państwowy Instytut Wydawniczy), czyli leksykon nieoczywistych pojęć, misternie utkany w języku czeskim w formie prozy poetyckiej o zacięciu filozoficznym, oraz Agnieszkę Rembiałkowską i „Marantę” Birutė Jonuškaitė (Wydawnictwo Pogranicze), rodzaj sagi rodzinnej o pamięci, ludowości i wspomnieniach, w której zachwyt wzbudził splot żywiołów językowych – litewskiego, polskiego i języka pogranicza, wspaniale oddanych przez tłumaczkę w polszczyźnie. Jurorzy nominowali też Michała Tabaczyńskiego i „Anatomię melancholii” Roberta Burtona (Korporacja Ha!art) – „rewelacyjne opracowanie legendarnej pozycji równie legendarnego autora, dostępne nareszcie nie tylko dla znawców XVII-wiecznej angielszczyzny” oraz dwójkę autorów, Kingę Siewior i Jakuba Kornhausera, którzy w książce „Świnia jest najlepszym pływakiem” (Biuro Literackie) dokonali wyboru i przekładu najlepszych dzieł serbskiego poety i performera Miroljuba Todorovića.
„Jak nigdy dotąd mam wrażenie, że robimy w Gdyni coś niezwykle istotnego i ważnego” – powiedział prezydent miasta, Wojciech Szczurek, komentując ogłoszenie nominowanych pozycji. „Literatura stała się dla nas w ciągu ostatnich miesięcy chyba jeszcze ważniejsza niż dotychczas. Szukamy w niej nie tyle wytchnienia, co odpowiedzi na pytania, na które współczesny świat jedynie wzrusza ramionami. Tę intuicję zdaje się potwierdzać ostatni raport Biblioteki Narodowej, z którego wynika, że udało się w Polsce zatrzymać spadek czytelnictwa, wręcz zanotowano pewien wzrost. Jestem przekonany, że nasze gdyńskie działania też się do tego przyczyniły” – dodał prezydent.
W tym roku rolę przewodniczącego kapituły Nagrody Literackiej Gdynia objął Jerzy Jarniewicz: poeta, krytyk literacki i tłumacz, długoletni członek gdyńskiego jury. Zastąpił on na tym stanowisku Agatę Bielik-Robson. Ponadto do kapituły dołączyła Dorota Kozicka – związana z Uniwersytetem Jagiellońskim krytyczka i badaczka literatury.
Gala, podczas której poznamy laureatów Nagrody Literackiej Gdynia, odbędzie się 27 sierpnia 2021 roku w gdyńskim Muzeum Emigracji. Towarzyszyć jej będzie kolejna już edycja festiwalu literackiego Miasto Słowa, którego wydarzenia zaplanowano pomiędzy 23 a 29 sierpnia 2021 roku.
LISTA NOMINACJI DO NAGRODY LITERACKIEJ GDYNIA 2021:
ESEJ:
- Jakub Kornhauser „Premie górskie najwyższej kategorii”, Wydawnictwo Książkowe Klimaty,
- Joanna Krakowska „Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi”, Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie,
- Rafał Księżyk „Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989-1993”, Wydawnictwo Czarne,
- Piotr Paziński „Atrapy stworzenia”, Wydawnictwo Austeria,
- Jakub Skurtys „Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku”, Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.
POEZJA:
- Cezary Domarus „Trax”, Wydawnictwo J,
- Ewa Jarocka „Cienie piszczących psów”, Wydawnictwo Kwadratura,
- Radosław Jurczak „Zakłady holenderskie”, Biuro Literackie,
- Justyna Kulikowska „Tab_s”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu,
- Natalia Malek „Karapaks”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu.
PROZA:
- Waldemar Bawołek „Pomarli”, Wydawnictwo Czarne,
- Dominika Horodecka „Wdech i wydech”, Wydawnictwo Warstwy,
- Agnieszka Jelonek „Koniec świata, umyj okna”, Wydawnictwo Cyranka,
- Elżbieta Łapczyńska „Bestiariusz nowohucki”, Biuro Literackie,
- Andrzej Muszyński „Bez. Ballada o Joannie i Władku z jurajskiej doliny”, Wydawnictwo Literackie.
PRZEKŁAD:
- Magda Heydel „Opowiadania”, autor oryginału: Katherine Mansfield, Wydawnictwo Officyna,
- Zbigniew Machej „Pojęcia podstawowe”, autor oryginału: Petr Král, Państwowy Instytut Wydawniczy,
- Agnieszka Rembiałkowska „Maranta”, autor oryginału: Birutė Jonuškaitė, Wydawnictwo Pogranicze,
- Michał Tabaczyński „Anatomia melancholii”, autor oryginału: Robert Burton, Korporacja Ha!art,
- Kinga Siewior, Jakub Kornhauser „Świnia jest najlepszym pływakiem”, autor oryginału: Miroljub Todorović, Biuro Literackie.
[am]
fot. Artur Maszota
Kategoria: newsy
