Nie żyje pisarz i publicysta Aleksander Rowiński. Był pomysłodawcą i współredaktorem książkowej serii „Ekspres reporterów”

22 listopada 2021

W sobotę 20 listopada w Inowrocławiu zmarł w wieku 90 lat pisarz Aleksander Rowiński, autor m.in. powieści o panu Zagłobie i książki reportażowej „Przeklęte łzy słońca”, pomysłodawca i współredaktor książkowej serii „Ekspres reporterów”. Wiadomość o śmierci pisarza przekazała jego rodzina.

Urodzony 9 marca 1931 roku w Częstochowie Aleksander Rowiński ukończył dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim (1953) i współpracował z pismami „Dziennik Zachodni”, „Po prostu”, „Perspektywy”, „Życie Literackie” i „Kultura”. W latach 1955-63 był członkiem Klubu Krzywego Koła, zwanego kolebką opozycji politycznej PRL.

Rowiński jest współtwórcą polskiej szkoły reportażu. Był pomysłodawcą i współredaktorem książkowej serii „Ekspres reporterów”, która była jednym z najpoczytniejszych tytułów w Polsce epoki PRL-u. W najlepszych latach książki osiągały co miesiąc nakład 130 tysięcy egzemplarzy – i to w czasach, kiedy papier był reglamentowany.

W latach 1982–1983 Rowiński był redaktorem naczelnym pisma „Przegląd Tygodniowy”, później związał się z miesięcznikiem „Kontrasty”. W roku 1987 założył w Warszawie wydawnictwo Oficyna Literatów „Rój”, nawiązując do tradycji przedwojennego wydawnictwa Melchiora Wańkowicza.

W swoim dorobku miał liczne książki, m.in. „Pod biało-czerwoną banderą” (1966), „Anioły Warszawy” (1969), „Świat się kończy” (1972), „Szpakami karmieni” (1978, razem ze Stefanem Kozickim), a w XXI wieku m.in. „Przeklęte łzy słońca” i „Pod klątwą kapłanów” – o historii ucieczki przed konkwistą ostatnich Inków z Ameryki Południowej do Niedzicy. Był pierwszym badaczem historii Inków w Polsce, a jego rola w odkryciu tego niezwykłego tematu jest stale podkreślana na Zamku w Niedzicy.

Rowiński miał również w dorobku powieść historyczną „Pan Zagłoba”, poświęconą najbarwniejszej postaci „Trylogii”. W książkach Henryka Sienkiewicza Onufry pojawia się, będąc grubo po czterdziestce. W „Panu Zagłobie” poznajemy jego losy w młodości i najlepszych latach wieku męskiego.

Aleksander Rowiński był pierwszym – i jak dotąd jedynym – biografem żydowskiego bohatera czasów II wojny światowej, Szmula Zygielbojma. Pracy nad książką „Zygielbojma śmierć i życie” poświęcił wiele lat swojego życia, a obaj bracia Szmula – Fajwel i Ruven – obdarzyli go zaufaniem i przyjaźnią.

Ostatnie dwadzieścia lat życia Rowiński spędził w Tarnowie nad Wisłą, gdzie był zaangażowany w edukację i ochronę pamięci o dziedzictwie historycznym i kulturowym rejonów Wilgi i Mazowsza. Był pomysłodawcą i współorganizatorem ogólnopolskiego konkursu „Pamięć nieustająca”, propagującego świadomość historyczną dzieci i młodzieży.