Nagroda Europejski Poeta Wolności po raz pierwszy trafia do dwóch osób. Jury uhonorowało Mariannę Kijanowską i Luljetę Lleshanaku

20 maja 2022

Po raz pierwszy w historii Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” jury zdecydowało się uhonorować dwie poetki. Laureatkami zostały Marianna Kijanowska z Ukrainy za tom „Babi Jar. Na głosy” i Luljeta Lleshanaku z Albanii doceniona za tom „Woda i węgiel”. Osobno wyróżniono też tłumaczy obu zbiorów: Adama Pomorskiego i Dorotę Horodyską. Wręczenie nagród odbędzie się 10 czerwca.

Jury nagrody obradowało 25 kwietnia w Gdańsku w składzie: Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Anna Czekanowicz, Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz). Wybierano spośród pięciu nominowanych tomów:

  • Anja Golob „Didaskalia do oddechu”, tłum. z jęz. słoweńskiego Marlena Gruda i Miłosz Biedrzycki,
  • Petr Hruška „Chcieliśmy się uratować”, tłum. z jęz. czeskiego Dorota Dobrew i Franciszek Nastulczyk,
  • Kateryna Kałytko „Nikt nas tu nie zna i my – nikogo”, tłum. z jęz. ukraińskiego Aneta Kamińska,
  • Marianna Kijanowska „Babi Jar. Na głosy”, tłum. z jęz. ukraińskiego Adam Pomorski,
  • Luljeta Lleshanaku „Woda i węgiel”, tłum. z jęz. albańskiego Dorota Horodyska.

Jury nagrody (fot. Martyna Niećko)

„Już na początku obrad, podczas pierwszej prezentacji swoich wyborów, wszyscy jurorzy i jurorki jednogłośnie wskazali, że dwie z przedstawionych książek: 'Babi Jar. Na głosy’ ukraińskiej poetki Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego i 'Woda i węgiel’ Luljety Lleshanaku, poetki albańskiej, w przekładzie Doroty Horodyskiej, postawiły ich w niezwykłej sytuacji, która nie pozwala na wskazanie do nagrody jednego z dwóch przedstawionych tomów” – czytamy w uzasadnieniu wyboru jury.

Po kilkugodzinnych obradach i dyskusji zogniskowanej wokół obu tomów kapituła ponownie jednogłośnie stwierdziła, że sytuuje „tomy Kijanowskiej i Lleshanaku jako dwa równoważne, dopełniające się i tak samo mistrzowskie dokonania poetyckie”. Werdykt jury został przedstawiony prezydent Gdańska Aleksandrze Dulkiewicz, która wyraziła zgodę na przyznanie dwóch równorzędnych nagród.

Uzasadniając wybór tomu „Babi Jar. Na głosy” Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego, jury napisało: „To poemat lamentacyjny, w którym Kijanowska osiąga najwyższe mistrzostwo, konstruując opowieści pełne prostoty, przepełnione jednostkowymi doświadczeniami i naznaczone przeczuciem nieuchronnej zagłady. (…) To poezja cielesności, bólu i krwi, które wymykają się historycznemu przyporządkowaniu. Wystarczy zmienić imiona ludzi, nazwy miejsc, by nagle poemat stał się przerażająco aktualny jako tren opłakujący zbiorowe groby Buczy, Irpienia czy Mariupola”.

Okładki nagrodzonych książek.

W uzasadnieniu nagrody dla tomu „Woda i węgiel” Luljety Lleshanaku w przekładzie Doroty Horodyskiej podkreślono, że książka ta „to arcydzieło, skończone i pełne, o precyzyjnej konstrukcji, a niezwykła oszczędność słowa potęguje wrażenie doskonałości. Tematem wierszy Lleshanaku jest przejmujący opis dochodzenia do wolności w świecie zniewolenia, w którym się urodziła i dorastała. Poetka jest przy tym erudytką, która w swej twórczości scala różne, nie tylko własne doświadczenia, co sprawia, że jej poezja może trafić do czytelnika pod każdą szerokością geograficzną. Brzmi niczym czysty i nieskazitelny kryształ”.

Jury wskazało też na wielką wartość przekładów obu tomów. Przypomnijmy, że Adam Pomorski, uznany tłumacz z języka rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego i ukraińskiego, jest m.in. autorem przekładu tomu „Prom przez kanał La Manche” pierwszego laureata Nagrody „Europejski Poeta Wolności” Uładzimira Arłowa. Przekłady Doroty Horodyskiej również pojawiły się w jednej z wcześniejszych edycji wyróżnienia. Tłumaczona przez nią poezja Luljety Lleshanaku znalazła się w finale drugiej edycji nagrody – za przekład tomu „Dzieci natury” Horodyska uhonorowana została wówczas nagrodą „Literatury na Świecie”.

W uzasadnieniu werdyktu jury podkreśliło wysoką wartość artystyczną wszystkich finalistów i finalistek. „Każdy z nominowanych do nagrody poetów i poetek prezentuje mocno brzmiący, indywidualny język poetycki i przedstawia świat w niepowtarzalny, nieoczywisty, niezwykle interesujący sposób. Wysokie uznanie znajduje też praca, jaką podjęli tłumacze i tłumaczki” – poinformowano.

Ogłoszenie nazwisk tegorocznych laureatek oznacza jednocześnie rozpoczęcie naboru do kolejnej edycji. Nagroda po raz ósmy wręczona zostanie wiosną 2024 roku. Poeci mogą być zgłaszani do konkursu wyłącznie przez tłumaczy, którzy podejmą się przekładu ich twórczości na język polski. Tym razem przyjmowane będą zgłoszenia poetów tworzących w następujących językach i ich odmianach: bułgarski, chorwacki (oraz gwary kajkawskie i czakawskie), fiński, francuski oraz języki franko-prowansalski i prowansalski (oksytański) i dialekty romańskie, łotewski, niderlandzki (flamandzki, holenderski) oraz języki fryzyjski i afrikaans, portugalski, romski (romani) oraz wszystkie jego dialekty i pogadialekty. Zgłoszenia zawierające m.in. przekłady 5-8 wierszy przesyłać należy do 30 września 2022 do biura nagrody mieszczącego się w Instytucie Kultury Miejskiej (więcej szczegółów).

Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata – temat wolności, a jednocześnie posiadają wysoką wartość artystyczną. W każdej edycji nagroda przyznawana jest autorowi oraz tłumaczowi. Nagroda posiada wymiar finansowy: twórcy wyróżnionych tomów otrzymują 100 tysięcy złotych, a tłumacze 20 tysięcy złotych. Nagrodzie towarzyszy seria wydawnicza, w ramach której publikowane są przekłady nominowanych tomów. Można je kupić w sklepie Instytutu Kultury Miejskiej.

Wręczenie tegorocznych nagród odbędzie się 10 czerwca podczas gali w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Uroczystość w reżyserii Agaty Puszcz będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności, który zaplanowano w dniach 9-11 czerwca.

[am]

Tematy: , , , , , , , ,

Kategoria: newsy