Manuskrypt „Życia i losu” Grossmana opuścił tajne archiwa KGB i FSB
Ponad 50 lat po tym, jak KGB skonfiskowało wybitne dzieło Wasilija Grossmana, następczyni tej niesławnej instytucji, Federalna Służba Bezpieczeństwa, przekazała kompletne archiwa i oryginalny maszynopis powieści Państwowemu Archiwum Literatury i Sztuki. Teraz badacze literatury będą mogli przeanalizować niezliczone szkice oraz dotychczas niepublikowane rozdziały książki.
Wasilij Grossman pisał swoją słynną powieść „Życie i los” przez dekadę – od 1950 do 1960 roku. Jednakże, podobnie jak wielu innych sowieckich autorów, nie doczekał ukazania się książki za swego życia. Dzieło przez wielu krytyków określane najlepszą rosyjską powieścią o II wojnie światowej zostało uznane przez władze ZSRR za antysowiecką. W 1961 roku KGB przeszukało mieszkanie pisarza i skonfiskowało nie tylko oryginalny maszynopis, ale także kalkowe kopie, wszystkie notatki, a nawet taśmę z maszyny, na której powieść została napisana. Załamany Grossman napisał do Nikity Chruszczowa list, w którym prosił: „Nie ma żadnego sensu w tym, że ja jestem fizycznie wolny, kiedy książka, dzieło mego życia, jest w areszcie. Nie wyrzeknę się jej. Proszę o wolność dla mojej książki.”
Jak można przypuszczać, prośba nie została spełniona. Powieść „Życie i los” przeleżała w archiwach KGB i jej następczyni FSB łącznie ponad 50 lat. Zapewne do dnia dzisiejszego nie mielibyśmy okazji jej przeczytać, gdyby nie jedna kopia maszynopisu, która pozostała w rękach przyjaciela pisarza, poety Semjona Lipkina. W latach 70. ubiegłego wieku przemycono cenny egzemplarz za granicę i ostatecznie wydano w Szwajcarii w 1980 roku (w Polsce książka ukazała się w serii „nowy kanon” wydawnictwa W.A.B.).
Badacze i historycy mają nadzieję, że udostępnienie rękopisów da możliwość opublikowania pierwszej prawdziwie kompletnej edycji dzieła, łącznie z nieznanymi dotąd fragmentami, które przetrwały jedynie w notatkach. Na uroczystej ceremonii przekazania archiwów pojawiły się córka i wnuczka pisarza (patrz zdjęcie załączone do newsa).
fot. Archivy Rossii
TweetKategoria: newsy
