Grzegorz Piątek laureatem Paszportu „Polityki” 2022 w kategorii „literatura”. Tytuł Kreatora Literatury dla Doroty Masłowskiej

17 stycznia 2023

Już po raz 30. rozdano Paszporty „Polityki” – doroczne nagrody kulturalne przyznawane przez tygodnik „Polityka”. W kategorii „literatura” uhonorowano Grzegorza Piątka za książkę „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa W.A.B. Tytuł Kreatora Literatury przyznano Dorocie Masłowskiej.

Jak usłyszeliśmy w uzasadnieniu, Grzegorz Piątek został nagrodzony „za znakomitą opowieść o mieście, która stawia pytanie o modernizację. Za przekonującą dekonstrukcję mitu 'miasta z morza i marzeń’ oraz całego polskiego międzywojnia”. Paszport „Polityki” wręczyli mu ubiegłoroczny zwycięzca w tej kategorii, Łukasz Barys, oraz Justyna Sobolewska.

Laureat nie krył wzruszenia z powodu otrzymania nagrody. „Przyznam, że przez dwa miesiące wałkowałem, co bym powiedział przy tej okazji, komu podziękował. Zmieniałem wersję milion razy, bo są dziesiątki osób, które na rożne małe i duże sposoby pomogły w tym, że ja tu dzisiaj stoję, ale będę się ograniczał. Dziękuję nominującym, ponieważ to jest nagroda wyjątkowa z tego powodu, że do niej nie można się zgłosić, tu trzeba być zauważonym. Dziękuję, że mnie zauważyliście. Dziękuję redakcji, że mnie wybrała. Dziękuję 'Polityce’ za to, że Paszporty są, że 'Polityka’ jest” – mówił ze sceny Grzegorz Piątek.

„Powiem, i to nie jest zmyślone, że jedno z moich pierwszych czytelniczych wspomnień wiąże się z 'Polityką’, bo 'Politykę’ moi rodzice kupowali od zawsze i nadal kupują i czytają. 'Polityka’ zawsze leżała po domu i jak byłem mały, w wieku przedszkolnym, i zacząłem łapać czytanie, to pamiętam literowanie tych różowych literek, bo to była duża płachta z różową winietą 'Polityka’. Dorastałem z wami i mam nadzieję, że się zestarzeję z wami. Może już nie na papierze, ale w jakimś innym formacie. Na koniec chciałem podziękować dwóm wyjątkowym mężczyznom, Przemkowi i Maćkowi, bez których tej książki by nie było, bo to oni namówili mnie na wspólne mieszkanie w Trójmieście – kawałek tego paszportu jest wasz” – dodał laureat.

Paszport „Polityki” to już kolejne wyróżnienie w dorobku Grzegorza Piątka. Jego książki „Sanator: kariera Stefana Starzyńskiego” i „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949” zostały uhonorowane Nagrodą Literacką m. st. Warszawy. Ta druga znalazła się też w finale Nagrody Literackiej Nike.

Paszporty „Polityki” wręczane są na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują najciekawsze osobowości twórcze minionego roku. Kapituła nagrody złożona z dziennikarzy tygodnika „Polityka” wybiera laureatów w następujących kategoriach: „film”, „teatr”, „literatura”, „sztuki wizualne”, „muzyka poważna”, „muzyka popularna” i „kultura cyfrowa”. Paszportami honorowani są wybitnie utalentowani młodzi twórcy, którzy w sposób szczególny wyróżnili się w danym roku swoimi artystycznymi działaniami i dokonaniami. Artyści, którzy kreatywnie reagują na zmieniającą się rzeczywistość, wyznaczają nowe kierunki w sztuce, twórczo wzbogacają kulturę polską i światową.

Podczas gali, która odbyła się w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej, ogłoszono także laureatów nagrody specjalnej Kreatora Kultury przyznawanej od 2002 roku osobom lub instytucjom, których aktywność w sferze kultury, organizacji i promocji wyrasta znacząco ponad przeciętność. Z uwagi na jubileusz 30-lecia wręczania Paszportów tym razem tytułem Kreatora Kultury uhonorowano trzy osoby, a wśród nich znalazła się pisarka Dorota Masłowska.

Jak podkreślono, tytuł otrzymała „za zrewolucjonizowanie języka polskiej literatury, która w ostatnich 30 latach dzieli się na czas przed 'Wojną…’ i po 'Wojnie…’. Za opowieść o Polsce, przystawianie nam lustra, zaglądanie do głów i obnażanie nadmuchanej fasady, za którą widać przaśną rzeczywistość. Wreszcie – za twórcze i odważne wchodzenie w język filmu, teatru i muzyki, by kreować nowe zjawiska”.

Masłowska jest najmłodszą wyróżnioną w gronie Kreatorów Kultury. „Czyli mam już dwa Paszporty i mogę jeździć w wiele miejsc” – powiedziała, nawiązując do faktu, że otrzymała już w 2002 roku Paszport „Polityki” za „Wojnę polsko-ruską pod flagą biało-czerwoną”.

„To jest dla mnie wzruszająca chwila. W zeszłym roku obchodziłam 20-lecie pracy artystycznej. To jest naprawdę dużo czasu. Miałam czas zastanowić się nad różnymi rzeczami. Ważna rzecz, o której chciałam powiedzieć: mimo że dzisiaj zostało nagrodzonych kilka wspaniałych, odważnych artystek, to ciągle mam poczucie, że żyjemy w rzeczywistości antykobiecej i że kultura w tym kraju też jest antykobieca. I że ja w ciągu tych 20 lat byłam tej antykobiecej kultury i ofiarą, i beneficjentką, i biernym świadkiem. Chciałabym żyć w rzeczywistości, w której kobietom artystkom jest łatwiej i mają większe prawo do wyrażania tego, co chcą, co potrzebują i co muszą wyrazić. I nie spotykają je za to kary umowne ani żadne inne. I tego też państwu życzę, bo wtedy będziemy żyli w piękniejszym państwie, jeszcze piękniejszym państwie” – dodała z uśmiechem, przy okazji dziękując bliskim.

Paszporty „Polityki” to nagroda przyznawana od 1993 roku. Wymyślił ją wieloletni szef działu kultury tygodnika, Zdzisław Pietrasik. Przez 30 lat uhonorowano 139 laureatów, w tym 239 artystów i twórców (licząc zespoły), oraz wyróżniono 29 Kreatorów Kultury. Paszporty przyznawane są na ogół młodym twórcom między 30. a 40. rokiem życia, ale wśród laureatów zdarzali się też dojrzali artyści – 50- i 60-latkowie – oraz nastolatkowie. Najniższą średnią wieku odnotowano w kategorii „muzyka poważna” (29 lat). W ostatnich latach wiek laureatów we wszystkich kategoriach zdecydowanie się wyrównuje (30+).

Kapituła dwa razy przyznała nagrody ex aequo i raz nagrodę specjalną pozaregulaminową (którą uhonorowano Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce). Wielu nagrodzonych w latach 90. to dzisiaj uznani twórcy, którzy wychowali nowe pokolenie artystów nagrodzonych Paszportami „Polityki” już w XXI wieku i zasłużyli na miano Kreatorów Kultury (np. Olga Tokarczuk czy Katarzyna Nosowska). W 2020 i 2021 roku przyznano nagrodę specjalną o nazwie Kultura Zdalna, dla artystów działających online w czasach pandemii Covid-19.

[am]
fot. Teodor Klepczyński/Polityka


Tematy: , , , , , , , ,

Kategoria: newsy