Geetanjali Shree pierwszą indyjską pisarką uhonorowaną Międzynarodowym Bookerem 2022

27 maja 2022

Powieść „Tomb of Sand” (z ang. „Grobowiec piasku”), napisana przez pochodzącą z Indii pisarkę Geetanjali Shree i przełożona z hindi przez Amerykankę Daisy Rockwell, otrzymała Międzynarodową Nagrodę Bookera 2022. Autorka i tłumaczka odebrały statuetkę podczas ceremonii, która odbyła się w czwartek wieczorem w One Marylebone w Londynie. Podzielą się też po równo nagrodą w wysokości 50 tysięcy funtów.

Uhonorowana powieść pierwotnie ukazała się w Indiach w 2018 roku, a w Wielkiej Brytanii w 2021 roku nakładem oficyny Tilted Axis Press, założonej przez Deborah Smith, zdobywczynię Międzynarodowego Bookera za angielski przekład „Wegetarianki” Han Kang. Choć Geetanjali Shree napisała trzy powieści i kilka zbiorów opowiadań, „Tomb of Sand” jest jej pierwszą książką opublikowaną w Wielkiej Brytanii i pierwszą książką indyjską uhonorowaną Międzynarodowym Bookerem.

Akcja nagrodzonej książki osadzona jest w północnych Indiach i skupia się na losach 80-letniej kobiety, która po śmierci męża popada w głęboką depresję, a następnie wychodzi z niej, by zyskać nowe życie. Jest zdeterminowana, by stawić czoła konwenansom, nawiązuje m.in. przyjaźń z hidźrą (określenie na osoby trzeciej płci na subkontynencie indyjskim). Dezorientuje to jej córkę, która jest przyzwyczajona do myślenia o sobie jako o tej bardziej „nowoczesnej”.

Ku konsternacji bliskich sędziwa bohaterka postanawia udać się w podróż do Pakistanu, by skonfrontować się z nierozwiązaną traumą z czasów, gdy była nastolatką, i miał miejsce historyczny podział Indii. Wyprawa staje się przyczynkiem do refleksji nad tym, co to znaczy być matką, córką, kobietą, feministką.

Zamiast opowiadać tragiczną historię z powagą Geetanjali Shree stosuje żartobliwy ton i żywiołową grę słów, co ma sprawiać, że jej książka jest wciągająca, zabawna i całkowicie oryginalna, a jednocześnie to aktualny głos przeciwko destrukcyjnemu wpływowi podziałów i granic, czy to religijnych, czy państwowych, czy płciowych.

„Tomb of Sand” wybrano z sześciu finałowych książek, pośród których znajdowało się m.in. angielskie wydanie „Ksiąg Jakubowych” Olgi Tokarczuk w przekładzie Jennifer Croft. „To była wyjątkowo mocna krótka lista i niestety powoli musieliśmy ją przesiewać z sześciu książek do jednej w trakcie długiej i płomiennej debaty. Ostatecznie urzekła nas siła, ostrość i żartobliwy ton 'Tomb of Sand’, polifonicznej powieści Geetanjali Shree o tożsamości i przynależności, w kwiecistym, błyskotliwym tłumaczeniu Daisy Rockwell” – oświadczył przewodniczący jury, Frank Wynne.

Tegoroczna laureatka, Geetanjali Shree, urodziła się w mieście Mainpuri w północnych Indiach w 1957 roku, a obecnie mieszka w New Delhi. Do tej pory jej książki tłumaczono na francuski, niemiecki, serbski i koreański. Autorka angielskiego przekładu „Tomb of Sand”, Daisy Rockwell, urodziła się w 1969 roku w Massachusetts w USA. Jest malarką, pisarką i tłumaczką mieszkającą w stanie Vermont. Jej dorobek translatorski obejmuje wiele klasycznych dzieł literatury pisanej w językach hindi i urdu.

Międzynarodowa Nagroda Bookera przyznawana jest co roku za książkę beletrystyczną przetłumaczoną na język angielski i opublikowaną w Wielkiej Brytanii lub Irlandii. Wyróżnienie ma zachęcać odbiorców anglojęzycznych do publikowania i czytania wysokiej jakości literatury z całego świata oraz promować pracę tłumaczy. W ostatnich latach nagrodę otrzymali m.in. David Diop, Marieke Lucas Rijneveld czy Olga Tokarczuk.