Biblioteka Narodowa w Holandii odkryła w swoich zbiorach książki należące niegdyś do Oscara Wilde?a

15 grudnia 2014

W magazynach Koninklijke Bibliotheek odkryto pięć książek, które przed laty wchodziły w skład prywatnej kolekcji autora „Portretu Doriana Graya”. Liczba wydaje się mała, jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że z liczącego ponad trzy tysiące księgozbioru Wilde’a odnaleziono i rozpoznano do dziś jedynie czterdzieści dwie pozycje.

W pięknie zaprojektowanej biblioteczce Oscara Wilde?a w Londynie znajdywały się m.in. egzemplarze z dedykacjami współczesnych mu artystów i pisarzy oraz liczne książki zagraniczne (głównie francuskie). Kolekcja została publicznie wyprzedana po jego aresztowaniu 4 kwietnia i skazaniu 25 maja 1895 roku na więzienie za czyny homoseksualne. W międzyczasie wierzyciele zaczęli się domagać zapłaty pieniędzy, co spowodowało bankructwo Wilde’a. 24 kwietnia w jego domu w Chelsea przy Tite Street odbyła się aukcja na pokrycie kosztów tychże długów.

Podczas aukcji rozsprzedano obrazy, książki, a nawet zabawki dla dzieci. Książki były sprzedawane w pakietach, łączone zupełnie przypadkowo, niedokładnie skatalogowane. Odnalezienie ich dzisiaj jest w zasadzie prawie niemożliwe, ponieważ po majowym wyroku posiadanie publikacji z imienną dedykacją dla Wilde?a-homoseksualisty było na tyle nie na miejscu, że nowi właściciele często niszczyli stronice, na których dokonano wpisów, przez co książki raz na zawsze traciły znaki rozpoznawcze łączące je z biblioteką pisarza. Wiele z tych pozycji zakupili za małe pieniądze handlarze, którzy jeszcze przez długi czas sprzedawali zbiory Wilde’a na ulicznych straganach.

Dedykacja Richarda Le Gallienne’a dla Oscara Wilde’a.

Pięć odnalezionych książek z księgozbioru Wilde’a to współczesne mu dzieła literackie. W rejestrach holenderskiej biblioteki nie istnieją żadne zapisy wskazujące na powiązanie tych tomów z autorem „Portretu Doriana Graya”. Na pierwszy z tomów pracownik biblioteki, Paul van Capelleveen, natknął się zupełnie przypadkowo, szukając materiałów do artykułu o bibliofilskich edycjach książek. W tym celu chciał przeczytać felieton dawno już zapomnianego poety Richarda Le Gallienne’a, żyjącego na przełomie XIX i XX wieku. Kiedy otworzył jego książkę, zobaczył odręczną dedykację dla Oscara Wilde’a. Na stronie tytułowej znajdowała się również adnotacja, że wolumin ten został zakupiony 10 października 1895 roku, kilka miesięcy po licytacji prywatnego księgozbioru Wilde’a.

Z racji tego, że w archiwach biblioteki znajduje się rejestr wszystkich pozycji nabytych przez placówkę w 1895 roku, udało się ustalić, że tego samego dnia od antykwariusza W. P. van Stockuma z Hagi zakupiono 10 książek. Pięć zawierało dedykacje, które jednoznacznie potwierdzają źródło ich pochodzenia. Pozostałe pięć też mogło należeć do Wilde’a, ale nie ma na to żadnych dowodów. Książki nie zostały nabyte z uwagi na słynnego właściciela, który popadł wówczas w niełaskę. Miały najzwyczajniej w świecie wzbogacić kolekcję biblioteki o nowe pozycje z literatury angielskiej.

Rejestr książek nabytych przez Bibliotekę Narodową w 1895 roku.

A oto i znalezione książki:

1. „Lettres de Cecil Standish”, Paryż, wyd. Alphonse Lemerre, 1893. Egzemplarz nr 136 z 250 wydanych. Odręczna dedykacja Henry?ego Standisha: „Dla W.P. Oscara Wilde?a. Na pamiątkę mojego brata, Henry Standish”.
2. Maurice Maeterlinck „Alladine et Polomides, Intérieur, et La Mort de Tintagiles”, Bruksela, wyd. Edmond Deman, 1894. Odręczna dedykacja: „Dla Oscara Wilde’a w hołdzie M. Maeterlinck”. Poniżej znajduje się notka ołówkiem: „Z wyprzedaży Oscara Wilde?a przy Tite St. 16 w Chelsea, 24 kwiecień / ?95”.
3. Richard Le Gallienne „Prose Fancies”, Londyn, wyd. Elkin Mathews & John Lane, 1894. Odręczna dedykacja Richarda Le Gallienne?a: „Oscarowi Wilde?owi od jego przyjaciela Richarda Le Gallienne?a. 17 czerwca ?94. Bycie kaznodzieją jest niczym w porównaniu z jego prozą”. Notka ołówkiem: „Z wyprzedaży Oscara Wilde?a przy Tite St. 16 w Chelsea, 24 kwiecień / ?95”.
4. Lord Henry Somerset „Songs of Adieu”, Londyn, wyd. Chatto & Windus, 1889. Notka ołówkiem: „Z wyprzedaży Oscara Wilde?a przy Tite St. 16 w Chelsea, 24 kwiecień / ?95”.
5. W.J. Linton „Poems and Translations”, Londyn, wyd. John C. Nimmo, 1889. Egzemplarz nr 280 z 780 wydanych. Notka ołówkiem: „Z wyprzedaży Oscara Wilde?a przy Tite St. 16 w Chelsea, 24 kwiecień / ?95”.

Dedykacja od Henry’ego Standisha dla Oscara Wilde’a.

Tomy zostały przeniesione do działu rzadkich książek. Są one nie tylko dowodem literackich upodobań Oscara Wilde?a, ale również jego relacji towarzyskich z innymi pisarzami i artystami.