Biblioteka Narodowa obchodzi 275. rocznicę otwarcia. Uczczono to inauguracją powstania nowych czytelni

20 stycznia 2022

275 lat temu działalność rozpoczęła Biblioteka Załuskich, która była poprzedniczką Biblioteki Narodowej. Z okazji jubileuszu odbyła się inauguracja powstania nowych czytelni w obecnym gmachu książnicy. Aktualnie na półki regałów przenoszone są zbiory. Wkrótce nastąpi otwarcie biblioteki.

Jedna z pierwszych bibliotek narodowych w Europie i pierwsza w Polsce została otwarta dla czytelników w Warszawie w 1747 roku. Ufundowali ją Józef i Andrzej Załuscy. Książnica braci biskupów bogactwem swych zasobów konkurowała z największymi bibliotekami XVIII wieku.

„Rzeczywiste i symboliczne znaczenie Biblioteki Załuskich dla polskiej kultury jest nie tylko efektem nieoszacowanej wartości samego księgozbioru i intelektualnej wagi mecenatu jej twórców, lecz wynika także w dużym stopniu z powikłanych dziejów naszego kraju. W państwie, w którym od 1573 roku panowali królowie elekcyjni, nie było szans na powstanie jednej wielkiej biblioteki monarszej, podobnej do takich, z jakich wywodzą się dzisiejsze biblioteki narodowe w wielu, niegdyś rządzonych dynastycznie krajach europejskich. W XVIII-wiecznej Polsce rolę takiego królewskiego księgozbioru pełniła właśnie Biblioteka Publiczna Załuskich; w jej zasobach znajdowały się zresztą dzieła z kolekcji Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Wazów i Jana III Sobieskiego, a później także książki, które specjalnie dla Biblioteki opatrywał swym ekslibrisem donacyjnym król Stanisław August Poniatowski. Prywatna fundacja braci Załuskich od początku przewidywana była jako placówka dostępna dla społeczeństwa, a zarazem instytucja o randze narodowej, czego wyrazem było miano 'Biblioteka Rzeczypospolitej’, przyznane jej w ostatnim okresie istnienia” – pisała w „Roczniku Biblioteki Narodowej XXXIII-XXXIV” Halina Tchórzewska-Kabata.

Po śmierci fundatorów biblioteka przeszła pod opiekę państwa. W 1780 roku Sejm przyznał jej prawo otrzymywania egzemplarza obowiązkowego każdej publikacji z terenu Polski. Po utracie przez nasz kraj niepodległości w 1795 roku zbiory zostały wywiezione na rozkaz carycy Rosji Katarzyny II do Petersburga, gdzie stały się kolekcją założycielską biblioteki carskiej. Zwrócone w części na podstawie traktatu ryskiego w 1921 rok były najcenniejszą kolekcją reaktywowanej w drugiej Rzeczypospolitej Biblioteki Narodowej aż do podpalenia jej zbiorów specjalnych przez Niemców po powstaniu warszawskim w 1944 roku. Ogółem podczas II wojny światowej utraciła ok. 40% książek.

Uroczystość otwarcia Biblioteki Narodowej z udziałem prezydenta Ignacego Mościckiego w 1930 roku (fot. Wikimedia Commons).

Biblioteka wznowiła działalność w 1945. Z zagranicy zaczęły wracać wywiezione zbiory, kolekcja się rozrastała aż w końcu podjęto decyzję budowie osobnego gmachu. Zbiory trafiły do tymczasowej siedziby, a przy al. Niepodległości 213 w kwietniu 1976 roku ukończono kompleks budynków, w którym znajdowały się czytelnie, pomieszczenia administracyjne i magazyn. W 1995 roku oddano do użytku Czytelnię Ogólną.

W 2015 roku konieczna stała się modernizacja dotychczasowych czytelni. Głównym założeniem było zachowanie modernistycznego charakteru budynku, ale również powiększenie i otwarcie przestrzeni, stworzenie komfortowych warunków dla użytkowników. Prace rozpoczęły się w sierpniu 2018 roku. Teraz ten proces został oficjalnie zakończony.

Po modernizacji czytelnie są trzykrotnie większe i obecnie dysponują prawie 400 miejscami siedzącymi dla czytelników. Biblioteka Narodowa będzie udostępniała 10 milionów woluminów ze swoich magazynów oraz 3,5 miliona obiektów cyfrowych z polona.pl. W czytelniach stanie czterokrotnie więcej książek z wolnym dostępem dla czytelników. Zostały zapewnione również czytelnie mniejsze, specjalistyczne, dla zespołów badawczych.

Przestrzeń otwartą tworzą czytelnie bez barier. Przy wejściu, w Czytelni Prasy, będzie można przeglądać najnowsze numery gazet i czasopism, korzystać z Internetu oraz zasobów cyfrowych biblioteki. To miejsce dla każdego, nie będzie wymagana karta czytelnika. Z Czytelni Dolnej pod świetlikiem będą korzystać osoby ceniące światło słoneczne. Czytelnia Nowości oferuje codziennie aktualizowane ostatnie publikacje. Obok, w Czytelni Encyklopedii i Słowników, będzie można skorzystać z dawnych encyklopedii i słowników. Największą z czytelni jest, umożliwiająca również wolny dostęp do półek, Czytelnia Górna z niemal kompletnymi zbiorami z historii i literatury pięknej. Z Czytelni Górnej można przejść się do Czytelni Załuskich, nazwanej na cześć założycieli Biblioteki, z największą w Polsce kolekcją zbiorów bibliologicznych. Rękopisy, starodruki i cymelia wraz z dawnymi katalogami bibliotek z całego świata będą udostępniane w jedynej czytelni zamkniętej, Czytelni Zasobu Wieczystego. Dla użytkowników do dyspozycji pozostają również Czytelnia Kartograficzna, Czytelnia Muzyczna oraz Czytelnia Nagrań Dźwiękowych i Audiowizualnych.

W czwartek 20 stycznia odbyła się uroczystość z okazji jubileuszu 275. rocznicy otwarcia Biblioteki Narodowej oraz inauguracja nowych czytelni, w której udział wzięli przedstawiciele władz i instytucji kulturalnych. Rozpoczął się też proces przenoszenia wielu tysięcy egzemplarzy na półki regałów w czytelniach. Otwarcie biblioteki dla czytelników nastąpi 24 lutego 2022 roku – w dniu, w którym obchodzona jest rocznica jej reaktywowania przez prezydenta Ignacego Mościckiego w 1928 roku.

[am]
fot. i źródło: Biblioteka Narodowa

Tematy: , ,

Kategoria: newsy