Amerykański poeta Yusef Komunyakaa odebrał Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta 2021

15 września 2021

W środę 15 września w Teatrze Polskim w Warszawie odbyła się uroczysta gala wręczenia Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2021. Tegoroczny laureat, afroamerykański poeta Yusef Komunyakaa, który uczestniczył w wydarzeniu wirtualnie, otrzymał statuetkę oraz czek o wartości 50 tysięcy dolarów.

„To poezja o wielkiej energii zmysłowej, wychodząca wprost z ciała i dotykająca spraw świata. Biorąca udział w duchowej wspólnocie, gdzie to, co pojedyncze, łączy się z tym, co uniwersalne, w charakterystycznym, synkopowanym jazzowo rytmie, a Billie Holiday spotyka się z Ezechielem i Hezjodem. To poezja obcowania duchów, wywoływania ich za pomocą rytmu bębnów, poezja tańca i miłości, wielka pieśń na cześć życia i istnienia” – powiedział w laudacji na część laureata przewodniczący jury, Tomasz Różycki.

„Dla Komunyaki poezja to taki instrument, który śpiewa, bębni i krzyczy. Przywołuje się za jego pomocą dobre, a oddala się złe duchy, a one, jak wiadomo, wrażliwe są tylko na prawdziwe tony, i kiedy pieśń opowiada o prawdziwej miłości, prawdziwym cierpieniu i bólu, będzie usłyszana” – dodał.

Tomasz Różyczki odczytuje laudację.

Nagrodę symbolicznie przekazały uczestniczącemu wirtualnie w uroczystości laureatowi aktorka Maja Komorowska – członkini Rady Fundacji im. Zbigniewa Herberta i Grażyna Melanowicz – członkini Rady Fundacji PZU, która jest partnerem strategicznym wyróżnienia.

Yusef Komunyakaa wygłosił przemówienie, wielokrotnie nawiązując do poezji Zbigniewa Herberta, którą zna i podziwia. „Wielu współczesnych poetów poszukiwało i poszukuje wolności. Jest to szczególnie prawdziwe w odniesieniu do poezji Zbigniewa Herberta. Tak, on nie tylko pozostaje w psychologicznej sferze prawdziwej poezji, która przekracza historyczne i intymne granice, kwestionuje, kim jesteśmy w czasie niepokoju, cierpienia, chwilach odurzającego piękna (…) i codzienności wplecionej w prawdę. Herbert karmi nas poezją – tu i tam – a potem dostarcza ładunek [treści], który pomaga utrzymać nas w tym świecie. To w nim podziwiam” – powiedział laureat.

Wieczór uświetniła premiera trzech pieśni skomponowanych przez Włodka Pawlika do wierszy Zbigniewa Herberta, które wykonał śpiewak operowy Robert Gierlach (baryton) przy fortepianowym akompaniamencie kompozytora.

Maja Komorowska i Grażyna Melanowicz prezentują nagrodę.

Yusef Komunyakaa wydał jak dotąd paręnaście tomów wierszy, jest autorem librett do oper jazzowych, redaktorem antologii poetyckich, laureatem nagrody Pulitzera (w roku 1994 za tom „Neon Vernacular”), wykładowcą uniwersyteckim. Swoją twórczością wpisuje się w tradycję literatury afroamerykańskiej, ale zarazem przekracza jej granice, chętnie odwołując się choćby do kultury europejskiej, do antyku czy Szekspira.

Polski czytelnik mógł poznać poezję Komunyaki m.in. dzięki tomowi „Pochwała miejsc ciemnych”, który ukazał się w roku 2005 w przekładzie Katarzyny Jakubiak. Z okazji wyróżnienia poety Międzynarodową Nagrodą Literacką im. Zbigniewa Herberta krakowskie wydawnictwo Znak opublikowało nowe, znacznie poszerzone wydanie tego retrospektywnego wyboru wierszy pt. „Niebieska godzina” (kilka utworów pochodzących z tej książki możecie przeczytać na naszej stronie).

Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej przyznawane od 2013 roku za wybitne dokonania artystyczne i intelektualne, nawiązujące do idei, które przyświecały twórczości Zbigniewa Herberta: niezależności, umiłowania wolności, oporu wobec kłamstwa, nierówności i przemocy. Nagroda przyznawana jest przez jury, w skład którego wchodzą poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy z Europy oraz Stanów Zjednoczonych. Tegorocznego laureata wyłonili: Jurij Andruchowycz (Ukraina), Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Mercedes Monmany (Hiszpania) oraz Tomasz Różycki (Polska).

Zapis wideo z przebiegu uroczystości wręczenia nagrody dostępny jest na kanale YouTube Fundacji im. Zbigniewa Herberta. Materiał możecie obejrzeć poniżej: