Poszukiwanie seryjnego mordercy w stalinowskiej Rosji – ekranizacja „Systemu” Toma Roba Smitha 24 kwietnia w kinach
24 kwietnia 2015 do polskich kin wejdzie wyprodukowana przez Ridleya Scotta ekranizacja bestsellerowego thrillera Toma Roba Smitha „System” (oryginalny tytuł „Ofiara 44”). Książka już od tygodnia dostępna w księgarniach.
„System” to przerażający obraz stalinowskiego Związku Radzieckiego. Kraju, w którym terror jest metodą sprawowania rządów przez bezlitosny reżim. Paranoicznego społeczeństwa, w którym nikomu nie można ufać. W ZSRR lat pięćdziesiątych przestępczość nie istnieje. Tak w każdym raz twierdzą władze, i kiedy na torach zostają znalezione okaleczone zwłoki chłopca, utrzymują, że był to wypadek.
Lew Stiepanowicz Demidow, młody funkcjonariusz bezpieki sprawnie pnący się po szczeblach kariery musi zamknąć usta rodzicom, którzy są przekonani, że ich dziecko zostało zamordowane. Tak jak ze wszystkich obowiązków wobec socjalistycznej ojczyzny, również z tego Demidow wywiązuje się bez zrzutu. Kiedy jednak w makabryczny sposób giną kolejne dzieci, jego wiara w nieomylność partii zostaje zachwiana. Narażając na śmiertelne niebezpieczeństwo siebie i kobietę, którą kocha, i mając przeciwko sobie cały aparat władzy, na własną rękę rozpoczyna śledztwo.
Historia odnosi się do autentycznego ?rzeźnika z Rostowa?, Andrieja Czikatiłły, seryjnego mordercy ostatecznie skazanego na śmierć w latach 90. XX wieku. Zanim władze radzieckie doprowadziły do schwytania oraz skazania mężczyzny, Czikatiło w ciągu 22 lat okaleczył i pozbawił życia pięćdziesiąt dwie kobiety i dzieci. Opierając się na tamtych strasznych wydarzeniach, pisarz Tom Rob Smith stworzył w 2008 roku powieść „Ofiara 44”, którą wydawnictwo Albatros wznowiło właśnie pod filmowym tytułem „System”.
Tuż po publikacji książka stała się międzynarodowym bestsellerem, odbijając się szerokim echem zarówno wśród czytelników, jak i krytyków literackich. Smith został uhonorowany przez Stowarzyszenie Autorów Kryminałów prestiżową nagrodą CWA Ian Fleming Steel Dagger, a jego powieść przetłumaczono na dwadzieścia sześć języków. Co więcej, stała się ona pierwszą częścią niezwykle popularnej trylogii, w której poczet zaliczane są także „Tajny referat” oraz „Agent 6”.
„Wspaniałe w powieściach kryminalnych i thrillerach policyjnych jest to, że opowiadają także o społeczeństwach, w których osadzona jest ich akcja” – wyjaśnia Tom Rob Smith. „Jeśli chcecie zrozumieć świat, przyjrzyjcie się sposobowi, w jaki w danym kraju funkcjonują i w jaki sposób kreują rzeczywistość siły policyjne”.
Wielkim fanem powieści napisanej przez Toma Roba Smitha okazał się Ridley Scott, jeden z najbardziej znanych reżyserów i producentów na świecie, nominowany do Oscara za „Thelmę i Louise”, „Gladiatora” oraz „Helikopter w ogniu”. Podekscytowany książką, jej skomplikowaną i niejednoznaczną fabułą, precyzyjnie skonstruowaną narracją oraz znakomicie nakreślonymi postaciami, Scott zaaranżował spotkanie z pisarzem, zapraszając go do siedziby swojej londyńskiej firmy Scott Free Films. „To było dla mnie maksymalnie surrealistyczne przeżycie” – wspomina z uśmiechem Tom Rob Smith. „Nie wiedziałem, czego oczekiwać, nie sądziłem, że to spotkanie zmieni całe moje życie”.
„Zawsze mi się wydawało, że książka, którą napisałem, będzie miała duże problemy z publikacją” – kontynuuje autor „Systemu”. „W najśmielszych snach nie spodziewałem się, że osiągnie tak ogromny sukces. A tu nagle znalazłem się w londyńskim biurze Ridleya Scotta, jednego z najbardziej znanych filmowców świata, i siedząc naprzeciwko oryginalnego miecza z planu 'Gladiatora’ oraz rekwizytów z 'Obcego ? 8 pasażera Nostromo’ zaczęliśmy rozmawiać o filmowej adaptacji mojej powieści!”
Ridley Scott z początku planował osobiście wyreżyserować „System”, jednakże zmienił zdanie po obejrzeniu szwedzkiego thrillera „Szybki cash”, który w 2010 roku wyreżyserował Daniel Espinosa. Film ten stał się nie tylko największym komercyjnym hitem w historii szwedzkiego kina, ale pokazał także niezwykły talent Espinosy do kreowania pamiętnych i stylowych scen akcji oraz niekonwencjonalnego używania montażu.
Espinosa nie zastanawiał się długo nad propozycją złożoną mu przez samego Ridleya Scotta i natychmiast rozpoczął pracę nad projektem „Systemu”. Jego i Scotta pierwszym krokiem było zatrudnienie doświadczonego scenarzysty Richarda Price’a, nominowanego do Oscara za „Kolor pieniędzy” Martina Scorsese oraz autora powieści, na podstawie której Philip Kaufman nakręcił swoich kultowych „Włóczęgów”.
Do roli Lwa Demidowa, człowieka, który miał wyglądać zwyczajnie w kontekście bycia trybikiem radzieckiego aparatu państwowego, lecz w głębi serca być kimś o nadzwyczajnej sile charakteru zaangażowano brytyjskiego aktora Toma Hardy’ego. Jego żonę, nieśmiałą i strachliwą Raisę, zagrała Noomi Rapace. W postać zmęczonego życiem prowincjonalnego komendanta policyjnego, generała Michaiła Nesterowa, wcielił się sam Gary Oldman.
Każdy dobry thriller, kryminał oraz film akcji musi mieć swój wyrazisty czarny charakter. Co więcej ? poziom widowiska bardzo często zależy nie tylko od głównego bohatera, ale także od atrakcyjności walczącego z nim antagonisty. W „Systemie” taką postacią jest Wasilij, śliski i zdradziecki biurokrata, pracujący w szeregach stalinowskiej tajnej policji. W rolę tę wcielił się szwedzki aktor Joel Kinnaman, tworząc postać pełnokrwistego psychopaty, który przeraża tym bardziej, że wydaje się być pozbawioną emocji maszyną.
„System” można postrzegać jako opowieść ku przestrodze, która sięga do zamierzchłych czasów, w których krwią i terrorem pisano kolejny rozdział ludzkiej historii, aby opowiedzieć coś ważnego o współczesnej rzeczywistości. Przesłanie jest bardzo proste, acz niezwykle wymowne: społeczeństwa kontrolowane przez tyranów bądź rządy oparte na totalitarnej sile zawsze prowadzą do cierpienia zwykłych ludzi, którym odebrany zostaje jakikolwiek wybór.
Książka w przekładzie Łukasza Praskiego jest już dostępna w księgarniach. Poniżej możecie zobaczyć zwiastun filmu na jej podstawie, który wejdzie do kin 24 kwietnia:
fot. Summit Entertainment
fot. pisarza: James Hopkirk
Kategoria: film
